Jeoloji Münendisliği Dergisi

13 Mart 1992 Erzincan Depreminin Yüzey Kırıkları Artçı Sarsıntıları ve 17 Ekim 1989 Loma Prieta Depremi İle Karşılaştırılması

ÖZ: 13 Mart. 1992. günü saat 19.20 de Erzincan havzasının kuzeybatısında Ms= 6.8 magnitüdlü ve hemen .iki gün sonra. 15 Mart 1992 günü saat; 18.16` da havzanın güneydoğusunda Ms= 6.1 magnitüdlu, ağır1 hasarlara, ve birçok can kaybına neden, olan iki ayrı deprem meydana gelmiştir. 25.9.1992 tarihi itibari ile resmi rakamlara göre 13 Mart 1992 depremi, Erzincan ilinde 653 ölüm, 3850 yaralanma, 7013 yapının, orta. ve 11796 yapının, hafif derecede hasar görmesine sebep olmuştur. 13 Mart 1992 depreminin episantır havzanın hemen .kuzeybatısında bulunan Yalnızbağ ile Günebakan köyleri arasında bir yerde, 1.5 Mart 1992 depreminin episantır ise~havzanın güneydoğusunda, havzanın, kuzey ve güneyinden geçen KAF`nın .ana fay segmentlerinin sağa basamak, yaptığı bir bölgede (Çağlayan-Pülümür .arasında.) yer almıştır. Jeolojik ve sismolojik veriler, 13 Mart. 1992 depreminin havzanın kuzeyinden geçen ve batıda Davarlı köyü ile doğruda Tanyeri arasında kalan Kuzey Anadolu, fayının 29 km. derinlikte, 45 km`lik bir segmentini kırdığını göstermektedir,. Bu kırılan, kesim, 26 Aralık 1939s Erzincan deprem (Ms= 7.9) kırığının en doğu kısmına, karşılık gelmektedir,. Deprem, fay boyunca 20 cm. îik sağ yönlü yatay ve 25 cm`lik düşey kaymaya, neden olmuştur. İkinci Pülümür depreminin odak derinliği 16 km olarak bulunmuştur. Deprem,,, odak. derinliğinin çok. fazla, olması ve havzada oldukça, kalın gevşek bir .sedimantasyon.« olması nedeniyle yüzeyde belirgin, bir faylanma oluşturmamıştır. Kırıklar, genellikle süreksiz, birkaç yüz metre uzunlukta ve sismik sarsma, ile meydana gelmiş ikincil oturma kırıktan şeklinde gelişmişlerdir., Havzanın kuzeybatısında (Davarlı-Günebakan köyü arasında) bindirme bileşenli, havzanın güneydoğusunda ise normal bileşeni doğrultu, atımlı kırıkları gözlenmiştir., Deprem, havzanın .güneyinden, geçen. KAFın ana fay segmenti üzerinde herhangi. bir kırık meydana getirmemiştir. Sismik sarsma, yerel olarak büyütülmüştür. Bu büyültmeler, özellikle kum,, çakıl ve kil. anlalanmasında oluşan konsolide olmamış zeminlerde meydana, gelmiştir. Bu. depremde elde edilen, kuvvetli yer hareketi, şimdiye kadar ülkemizde elde edilen en. büyük yer hareketidir. En büyük yer ivmesi, Doğu-Batı yönünde 0,5 g, Kuzey- Güney yönünde 0.4 g ve düşey yönde ise 0...25 g kadar olmuştur.. Kuvvetli yer hareketi 15 saniye kadar sürmüştür. Depremin eş şiddet haritasında belirlenen maksimum, değer VIII olup, bu alanlar aletsel episantr verileri, ile uyumludur. Sismik sarsma yol yamaçlarında, dolgu zeminlerde,, suya doygun zeminlerde ve- stabil olmayan, dik yamaçlarda birçok heyelanlara, neden olmuştur. Havzanın güney `doğu kısımlarında, Fırat nehrinin, kenarlarında küçük ölçekte sıvılaşmalar ve küçük kum volkanları gelişmiştir. .Ana şoktan sonra üç aylık bir süre içerisinde 6.000 civarında artçı sarsıntılar kaydedilmiştir,., .Artçı sarsıntılar, ana şoktan, sonraki günlerde zamanla bir azalma göstermişlerdir. Bu sarsıntılar havzanın iki ayrı kesiminde yoğunlaşmış olup,» havzanın kuzeybatısından güney doğusuna doğru, kırık boyunca ilerlemişlerdir, Artçı şoklar, 5 ile 10 km arasında değişen odak derinlikleri göstermektedirler. Her iki. depremin de ana şokları., .artçı şokların, altında, yer almıştır,.. 13 Mart 1992 Erzincan depremi,, San Andreas fayının 40 km uzunlukta bir segmentini kıran,» 18 .km odak. derinliği olan ve fay boyunca. 180 cm yatay ile 120 cm. düşey atım meydana getiren 17 Ekim 1989 Loma Prieta depremine (M= 7.1) birçok, yönden benzerlik göstermektedir.