Jeoloji Münendisliği Dergisi

Hidrotermal Maden Yataklarının Köken ve Oluşum Koşullarının Araştırılmasında Kararlı İzotoplar Jeokimyası İncelemeleri ve Türkiye`den Örnekler

ÖZ: Bu incelemelerde kararlı izotopları olan S, H, O ve C en çok kullanılan elementlerdir. Bunlardan kükürtlü 34g/32§, hidrojenin D/H, oksijenin ISQ/IÔQ,» karbonun ise 13Q/12Q izotop oranlan analiz edilmekte sonuçlar 0 sapınadeğerleri (0/00) şeklinde (0 34§, a D, er 18Q ve 0 13ç) ifade edilmektedir. Bu değerler çeşitli ortamlar için karakteristikbazı değerler ile karşılaştırılarak yorumlanmaya çalışılmaktadır,S izotopları incelemeleri sülfürle minerallerin yapısında bulunan kükürtün kökeni ve mineraller arası izotopsalayrımlanma özelliklerinden yararlanılarak minerallerin oluşum sıcaklıkları hakkında bilgiler vermektedir. Analiz sonuçlanmineraller arası aynmfanma durumları da dikkate alınarak magmatik ( 0 34g ~ 0 o/oo), deniz suyu içindeki sülfat (0 34g >+8-10 0/00) ve bakteriye! indirgenmiş (biyolojik) (a 34$ < -10 0/00) kökenli gibi değerlendirilmektedir.H ve O izotoplarından mineral oluşturucu çözeltilerdeki suyun kökenlerin araştırılmasında yararlanılmakta olup, analizsonuçlan denizel (o 18Q = 0» a D=0 o/oo), meteorik (a 18Q < 0, o D < 0 0/00; a D = 8 a 18Q + 10 o/oo), magmatik (a 18Q =+5.5 - +10.1, a D = -50 - 85 o/oo), metamorfik (a I80 = +5 - +25, a D = -20 - -65 0/00) kökenli sularla karşılaştırılarakdeğededirilmeldjedir. Ancak kökeni oe olursa olsun tüm hidrotermal sular içinden geçtikleri kayaçlarla sıı/kayaç oranınabağlı olarak etkileşmekte ve özellikle oksijen izotopları bakımından değişimler gelişmektedir.C izotopları incelemeleri ise .karbonatlı minerallerin ve sıvı kapanından içindeki. GO2 ve CH4 gibi. gazlarınyapısındaki karbonun, kökenlerinin, araştırılmasında yararlı olmaktadır.Türkiye`den örnekler olarak; Turhal (Tokat) ve Muratdağı (Gediz-Kütahya) antimon yataklarında antimoitinbileşimindeki kükürdün magmatik kökenli, hidrotermal sulan oluşturan suların meteorik kökenli, Ödemiş (İzmir)yöresindeki antimon ve civa yataklarında antimonit ve sinnoberin bileşimindeki kikiîrtin magmatik-biyolojik kükürtkarışımı, Kurşunlu (Koyulbisar-Sivas) Cu-Pb-Zn yataklannda sülfürlü mineralinin yapısındaki kükürtün magmatikkökenli, Doğu Karadeniz Bölgesindeki stockwork ve stratiform tipi Cu-Pb-Zn yataklarında sülfürlü minerallerin kısmındaki kükdün magmatik kökenli olduğu şeklinde sonuçlar elde edilmiştir