Jeoloji Münendisliği Dergisi

Gölbaşı Harmanlı (Adıyaman) Kömürlerinin Organik Jeokimyasal ve Petrografik Özellikleri

ÖZ: Bu çalışma, Adıyaman–Gölbaşı–Harmanlı Mevkii’nde yer alan kömür oluşumunun olduğu havzadayapılmıştır. Tersiyer yaşlı kömürlerin kimyasal ve petrografik analizleri yapılmış, organik jeokimyasalözellikleri değerlendirilmiştir. Kömür kalite değerlendirmesi, kimyasal (nem, uçucu madde, sabit karbon,kül) ve elementer analizler (C, H, O, S, N) yapılarak ortaya konmuştur. Hüminit Ro yansıtma değerleriorganik maddece zengin ve kömürlü düzeylerde %0.28 ve %0.516 arasında değişmekte olup, düşükolgunluk düzeyine karşılık gelmektedir. Bu parametre floresans renkleri, kalorifik değer (ortalama orijinal2736, kuru 3727 Kcal/kg) ve ortalama Tmax (422 Co) ile uyumludur. İncelenen kömürlerde organikmaddeler düşük litostatik basınç nedeniyle düşük dereceli dönüşüm gösterir. GC analizinde, n-C17, n-C27,n-C30 ve n-C3 gibi düşük karbon sayılı n-alkanlar ile CS2 ve benzen belirlenmiştir. Örneklerin GC-MSverileri triterpanoid bileşenleri mevcut olduğu saptanmış ve bunların yüksek karasal bitki bileşimlerine,gammacceran değerlerinin ise hipersalin çökelim koşullarına işaret ettiği sanılmaktadır. Organikpetrografik analizlere ve kimyasal analiz verilerine bağlı olarak, Gölbaşı kömürlerinin düşük olgunlaşmaderecesi gösterdikleri ve alt-bitümlü kömür - linyit kömürleşme derecelerine sahip olduğu belirlenmiştir.Rock-Eval analiz sonuçları TİP II/III karışımı ve TİP III kerojeni, ortalama 422 Co Tmax değerihidrokarbon türümü için olgunlaşmamış ve erken olgun düzeyi ifade eder. Kömürler baskın olarakhüminit maserallerinden meydana gelmekte, az miktarlarda da inertinit ve liptinit maseralleriiçermektedirler. Gölbaşı kömürleri egemen olarak gelinit olmak üzere yüksek hüminit içerikleri ilekarakteristiktir. Mineral maddeleri ise başlıca kalsit, killer ve sülfürlü minerallerdir.