Jeoloji Münendisliği Dergisi

Sarıgöl Fay Zonu Boyunca Meydana Gelen Deformasyonların Nedenleri Üzerine Bir Araştırma

ÖZ: Bu çalışmada, Sarıgöl Fay Zonu boyunca gözlenen yüzey deformasyonları incelenmiştir. Sarıgölkasabası, Gediz Grabeni’nin güneydoğu ucunda yer alır. Çalışma alanında yüzlek veren birimler, alttanüste doğru, Menderes Masifi’ne ait metamorfik kayalar, Pliyo–Pleyistosen yaşlı Asartepe formasyonu veHolosen yaşlı alüvyonlardır. Asartepe formasyonu zayıf çimentolanmış kırıntılı kayaçlardan oluşmaktadırve metamorfik kayaçları uyumsuzlukla örtmektedir. Haritalanan faylar, Sarıgöl alanını üç bloğa ayırır.Sarıgöl yerleşim alanını kat eden faylardan biri (Sarıgöl Fayı) kanallarda, asfalt yolda ve evlerinduvarlarında deformasyonlara neden olmuştur. 2000 yılında Sarıgöl Fayı’nın yüzey deformasyonuboyunca meydana gelen düşey yer değiştirme miktarları 20 – 45 cm olarak ölçülmüştür. 2010 yılında aynıhatta ölçülen yer değiştirme miktarları 1.00 – 1.25 m’dir. Çalışmada, on yıllık dönem içinde meydanagelmiş olan 60 – 85 cm’lik ilave oturmaların nedenleri araştırılmıştır. Listrik-normal büyüme fayı olaraktanımlanan Sarıgöl Fayı’nın düşen bloğu üzerinde gelişen fay cebinde, zemin tabakaları fayın konveksşekilli aynasına doğru eğimlidir. Bu cepte, yüzeyden itibaren 9.0 – 11.5 m derinliğinde, geçirimsizözellikte, CH-tipi killer ve bu kil seviyesinin üzerinde de silt ve kum tabakaları yer almaktadır. Fayınaynası ve geçirimsiz kil tabakası üzerinde yer alan üçgende, aşırı yağışlar sonrasında yüzey sularıbirikmektedir. Listrik faya doğru eğim kazanmış kumlu zeminlerin yağışlar sonrasında su ve eğimin etkisiile borulanarak fay açıklığından kaçtığı tahmin edilmektedir. Açıklık oluşumu, konveks fay yüzeyindedüşen fay bloğunun dönme hareketiyle açıklanmıştır. Diğer taraftan, su seviyesi düşümü her metredeyaklaşık 1 ton/m2’lik fazladan bir gerilme oluşturmuş ve normal konsolide olmuş killi zeminler yenidenkonsolidasyona uğramıştır. 2000 – 2010 yılları arası kuraklık problemi ve aşırı su çekimine bağlı olarakyeraltısu seviyesinin düşümüyle gelişen alansal oturmalar (sübsidans) ve sismik aktiviteyle fay bölgesiboyunca meydana gelen düşey yer değiştirmeler, bu çalışmada ayrıntılı olarak incelenmiştir.