Jeoloji Münendisliği Dergisi

Kurşunlu Maden Alanı Çevresindeki Yeraltısularında Asit Kaya Drenajı ve İz Element Kirliliği

ÖZ: Asit maden drenajı, pirit gibi sülfürlü minerallerin su ve oksijen ile reaksiyonu sonucunda meydanagelmektedir. Bu reaksiyonlar sonucunda sular asidikleşmekte ve önemli su kirliliği problemleri açığaçıkmaktadır. Ortakent (Koyulhisar) çevresini kapsayan çalışma alanında, işletilmekte olan Pb-Zn-Cumaden yatakları bulunmaktadır. Yeraltısuyunun kimyasal bileşimini kontrol eden mineral-su reaksiyonproseslerini saptamak amacıyla uygulanan korelasyon, faktör ve kümeleme analizleri, sülfürlücevherleşmeye sahip volkanik kayaçların yeraltısuyuna etkisini açık bir şekilde ortaya koymaktadır.Sülfür minerallerinin oksidasyonu sonucu bölgedeki sular asidik karakter kazanmakta ve yüksek orandaSO4 ve Fe içermektedir. Asidikleşme, bazı iz elementlerin (Al, Fe, Mn Pb, Zn) sularda zenginleşmesinesebep olmaktadır. Çalışma alanındaki asidik suların Al, Fe ve Mn konsantrasyonları, Türk İnsani TüketimAmaçlı Sular Standartları’ndaki (Sağlık Bakanlığı, 2005) sınır değerini birkaç kat aşmaktadır. Ayrıcabazı kaynakların SO4 ve Pb içerikleri, içme suyu standart değerini aşmaktadır. Aktif olan madencilikfaaliyetlerinin katı ve sıvı atıkları, sularda iz element kirliliğine sebep olmaktadır. Jeokimyasal veriler,asidik sulardaki ağır toksik metallerin çoğunlukla serbest metal ve metal-sülfat formunda olduklarınıgöstermektedir. Bu veriler ışığında, çalışma alanındaki yüksek düzeyde iz element kirliliği içerenyeraltısuları ve yüzeysularının insan, hayvan ve bitki sağlığı açısından oldukça yüksek risk içerdiklerianlaşılmaktadır.