Jeoloji Münendisliği Dergisi
Jeoloji Mühendisliği Dergisi

Jeoloji Mühendisliği Dergisi

2009 HAZİRAN Cilt 33 Sayı 1
COVER
View as PDF
COPYRİHT PAGE
View as PDF
CONTENTS
View as PDF
Mining Geology of Karaçat Iron Deposit, Karaköy, Yahyalı, Kayseri - Türkiye
Deniz Tiringa Taner Ünlü İbrahim Sönmez Sayili
View as PDF

ABSTRACT: The lithologies of Emirgazi formation (Precambrian), Zabuk formation (Lower Cambrian), Değirmentaş formation (Middle Cambrian) and Armutludere formation (Ordovisian) which belong to Geyikdağ unit located in Tauride tectonic unit crop out at and around of Karaçat iron deposit. According to actual position, the contact between deposit and host rocks of Zabuk, Değirmentaş and Armutludere formations is tectonically controlled. Post-mineralisation faults caused the deposit to expose. Karstification and weathering developed at contact zones, caused alterations from siderites and iron oxides to limonites and goethites. As a result of above mentioned processes partly enriched iron levels formed raw material for explotation. The deposit has a reserve of 25 millions tons of proven and probable category. Ore mineralizations consist of hematites and goethites which are mostly alteration products of siderites. In addition to siderites, pyrite and limonites-goethites accompany to them and pyrite, pyrolusite and psilomelane, limonite (goethite), rutile, anatase and carbonate minerals are observed together with hematites. In addition, manganese minerals and rutile-anatase occur in either as inclusions or fillings in limonites and euhedral pyrites take place in the cavities of limonites. CaO, 0,02- 8,92 % SiO2, 0,68-1,10 % MnO; hematites (n=2); 77,17-84,33 % Fe2O3 (total iron), 6,80-8,61 % SiO2, 0,36-2,19 % CaO, 1,37-1,49 % MnO and limonites – goethites (n=2);77,73-79,53 % Fe2O3 (total iron), 6,20-7,85 % CaO, 0,52-3,59 % SiO2, 1,01-1,15 % MnO. At the northwestern part of Karaçat iron ore deposits, fuchsite and viridian (Cr2O3.2H2O) minerals have been detected in the basic volcanic samples intercalated with siderites of Precambrian aged Emirgazi formation and these basic volcanic rocks carry the same lithochemical signatures like the ones determined on the country rocks of Attepe iron ore deposit. The presence of diabase dykes intersecting metasandstone-claystone rocks of Precambrian aged Emirgazi formation which is located in far southern part of Bekirhacılı village have been detected in the context of this study. Geochemical analyses of these dykes indicated Cr2O3 values of up to 3200 ppm. Due to ore microscopic studies, chromite minerals are also determined. The high Cr2O3 value attracts attention. Apart from this data, although no outcrop has been found, some basic volcanic rock fragments are observed in the close vicinity of southeastern part of this location. Metasedimentary rocks interlayered with volcanics of Precambrian aged Emirgazi formation located at the southern part of Bekirhacılı village have been found within the framework of this study. Basic volcanic rock fragments (spilites) observed in polygenic conglomerate or polygenic coarse grained sandstone of these metasedimentary sequence supported by high Cr values (418 ppm). Apart from acidic and intermediate volcanic rocks which are previously found in Precambrian aged Emirgazi formation, basic volcanic rocks (bimodal volcanism) have recently been found out. This peculiar result is curicial in terms of genesis and regional geology. When interpreted together with previous studies, it can be concluded that iron deposits at Yahyalı (Kayseri) and Mansurlu (Feke-Adana) districts are closely associated with volcanic syn-sedimentary or exhalative sedimentary iron ore deposits. The late stage processes and phases are characterized by (1) chemical migration of Fe from Precambrian aged deposits and occurrences to the younger units, (2) metamorphism and late stage folding and fault tectonics, (3) migration of Fe-bearing fluids in to permeable zones, (4) metasomatism, and (5) karstification. Therefore, Karaçat iron ore deposit is inferred to represent the formation of migration from Precambrian aged probably primary iron deposits and deformed ones. Thus, Precambrian lithologies seems to be extremely important to form a basis for further exploration studies.

  • Kayseri

  • Yahyalı

  • Karaçat Iron Deposit

  • Volcanic Syn-sedimentary Type

  • Mining Geology

  • Arda, N., Tiringa, D., Ateşçi, B., Akça, A. ve Tufan, E. 2008. Yahyalı (Kayseri)-Mansurlu (Feke- Adana) Yöresi Demir Sahaları Maden Jeolojisi Ara Raporu. MTA Rap. No: 44437, 75 s., Ankara (yayınlanmamış).

  • Ayhan, A. ve İplikçi, E. 1980. Adana İline Bağlı Kozan-Feke Saimbeyli Dolayının Jeoloji Raporu. MTA Derleme No: 6737, Ankara (yayınlanmamış).

  • Çolakoğlu, A. R. ve Kuru, S. G. 2002. Attepe Demir Yatağı’nda Jeotermometrik Ölçüm Çalışmaları. MTA Dergisi, 125; 1-11.

  • Dağlıoğlu, C. 1990. T.D.Ç.İ Genel Müdürlüğü Adına Adana-Feke-Mansurlu Çevresinde İR:1704, AR:1544, İR:1660, İR:1662 Ruhsat Alanlarında Yapılan Etüt ve Arama Çalışmaları Jeoloji Raporu. MTA Derleme No: 8910, Ankara (yayınlanmamış).

  • Dağlıoğlu, C. ve Bahçeci, A. 1992. Adana-Feke- Mansurlu TDÇİ Ruhsat Sahalarının (Attepe, Koruyeri (Mağarabeli)) Değerlendirme Raporu. MTA Derleme No: 9339, Ankara (yayınlanmamış).

  • Dağlıoğlu, C., Bahçeci, A. ve Akça, İ. 1998. Attepe, Koruyeri (Mağarabeli), Hanyeri Batısı (TDÇİ Genel Müdürlüğüne Ait) Demir Madenlerinin Değerlendirme Raporu. MTA Derleme No: 10101, Ankara (yayınlanmamış).

  • Dayan, S. 2007. Adana-Mansurlu Attepe Civarındaki Demir Yataklarının Jeolojik, Petrografik ve Yapısal Özelliklerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 125 s., Ankara (yayınlanmamış).

  • Dayan, S., Ünlü, T. ve Sayılı, İ.S. 2008. Adana- Mansurlu Attepe Demir Yatağı’nın Maden Jeolojisi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 32 (2); 1-44.

  • Demirtaşlı, E. 1967. Pınarbaşı-Sarız-Mağara Civarının Jeoloji Raporu. MTA Enst. Raporu, Rap. No: 1935, 129 s., Ankara (yayınlanmamış).

  • Gürsu, S. and Göncüoğlu, M.C. 2005. Early Cambrian back-arc volcanism in the western Taurides, Turkey: implications for rifting along the northern Gondwanan magrin. Geol. Mag., 142 (5); 617-631.

  • Gürsu, S. 2008. Petrogenetic and Tectonic Significance of Rift-Related Pre–Early Cambrian Mafic Dikes, Central Taurides, Turkey. International Geology Review, 50; 895–913.

  • Henden, İ., Önder, E. ve Yurt, M.Z. 1978. Adana- Kayseri, Mansurlu-Karaköy (Attepe, Elmadağ Beli, Kızıl Mevkii, Menteşdere, Uyuzpınarı) Demir Madenleri Jeoloji ve Rezerv Raporu. MTA Derleme Arşivi Rap. No: 6394, Ankara (yayınlanmamış).

  • Henden, İ. ve Önder, E. 1980. Attepe (Mansurlu) Demir Madeni’nin Jeolojisi. TJK Bülteni, 23 (1); 153-163.

  • Ketin, İ. 1966. Anadolu’nun Tektonik Birlikleri. MTA Dergisi, 66; 20-35.

  • Küpeli, Ş. 1986. Attepe (Mansurlu-Feke) Yöresinin Demir Yatakları. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 111 s., Konya (yayınlanmamış).

  • Küpeli, Ş. 1991. Attepe (Mansurlu-Feke) Yöresi Demir Yataklarının Jeolojik, Petrografik ve Jenetik İncelemesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 227 s., Konya (yayınlanmamış).

  • Küpeli, Ş., Ayhan, A., Karadağ, M. M., Arık, F., Döyen, A. ve Zedef, V. 2006. Attepe (Feke- Adana) Demir Yataklarındaki Siderit Mineralizasyonunun C, O, S ve Sr İzotop Çalışmaları ve Jenetik Bulgular. JMO 59. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri

  • Metin, S., Papak, İ., Keskin, H., Özsoy, İ., Polat, N., Altun, İ., Haznedar, H., Karabalık N. ve Konuk, O. 1982. Tufanbeyli-Sarız-Göksun ve Saimbeyli Arasının Jeolojisi (Doğu Toroslar). MTA Enst. Raporu, Rap no: 7129, 123 s., Ankara (yayınlanmamış).

  • Metin, S. 1984. Doğu Toroslarda Derebaşı (Develi), Armutalan ve Gedikli (Saimbeyli) Köyleri Arasının Jeolojisi. İ.Ü. Müh. Mim. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 4 (1-2); 45-66.

  • Özgül, N., Metin, S. ve Dean W. T. 1972. Doğu Toroslar’da Tufanbeyli İlçesi (Adana) Dolayının Alt Paleozoyik Stratigrafisi ve Faunası. MTA Enst. Derg., 79, 9-17.

  • Özgül, N., Metin, S., Göğer, E., Bingöl, İ., Baydar, O. ve Erdoğan, B. 1973. Tufanbeyli Dolayının (Doğu Toroslar, Adana) Kambriyen-Tersiyer Kayaları. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 16; 39-52.

  • Özgül, N. 1976. Torosların Bazı Temel Jeoloji Özellikleri. TJK Bülteni, 19 (1); 65-78.

  • Özgül, N. ve Kozlu, H. 2002. Kozan-Feke (Doğu Toroslar) Yöresinin Stratigrafisi ve Yapısal Konumu ile İlgili Bulgular. TPJD Bülteni, 14 (1); 1-36.

  • Özgül, N. 2006. Toroslar’ın Paleozoyik Yaşta Bazı Kaya Stratigrafi Birimleri. Stratigrafi Komitesi 6. Çalıştayı (Toros Kuşağı ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Prekambriyen- Paleozoyik Kaya Birimlerinin Litostratigrafi Adlamaları) Bildiri Özleri, 1-8, Ank

  • Schmidt, G. 1960. Columnar surface section East of Cudi Dağ-Harbol area (Mobil Exploration Mediterranean İnc.: TPAO Arama Grubu, Arşiv No: 575)

  • Schmidt, G. 1965. Proposed rock unit nomenclature, Petroleum District V, SE-Turkey (autochthonous terrain). Chart 1, Stratigraphic Committee, Turkish Associatiation of Petroleum Geologists, Ankara.

  • Sun, S. S. and McDonough, W. F. 1989. Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and process. In Magmatism in Ocean Basins (eds A. D. Saunders and M. J. Norry), Geological Society of London, Special Publ

  • Tekeli, O. ve Erler, A. 1980. Aladağ Ofiyolit Dizisindeki Diyabaz Dayklarının Kökeni. TJK Bülteni, 23 (1); 15-20.

  • Tiringa, D. 2009. Kayseri-Yahyalı-Karaköy, Karaçat Demir Yatağının Maden Jeolojisi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 139 s., Ankara (yayınlanmamış).

  • Ünlü, T. ve Stendal, H. 1986. Divriği Bölgesi Demir Yataklarının Element Korelasyonu ve Jeokimyası (Orta Anadolu-Türkiye). TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Dergisi, 28; 5-19.



  • Tiringa, D , Ünlü, T , Sayılı, İ . (2009). Kayseri-Yahyalı-Karaköy, Karaçat Demir Yatağının Maden Jeolojisi . Jeoloji Mühendisliği Dergisi , 33 (1) , 1-14 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue/52383/686278

  • Tiringa, D , Ünlü, T , Sayılı, İ . Kayseri-Yahyalı-Karaköy, Karaçat Demir Yatağının Maden Jeolojisi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 33 (2009 ): 1-14

  • Sedimentary Features of Gilbert Type Belemedik Delta (Pozantı)
    Şeref Keskin Mustafa Sönmez
    View as PDF

    ABSTRACT: In the lake which was formed as a result of the blocking of Çakıt River by landslide in the investigationarea (Belemedik – Pozantı/Adana), 20 m thick delta-lake facies complex deposits were formed. 4 mainfacies association were identified in Belemedik Delta. First of them is composed of conglomerates havingvaried grain size and sandstones. This facies association shows plannar cross bedding and graded beddingand represents proximal part of the braided river system. The second-facies association consists ofconglomerates, sandstones, siltstones and claystone. Channel geometry is typical in this association.Alternating sand-silt laminations and small scaled cross beddings and ripple marks are abundant nearupper levels. Third facies association represented by siltstone, claystone and sandstone alternations.Ripple laminations and cross beddings are abundant. That facies association shows delta bottom setdeposits. Fourth-facies association is characterized by large lateral extension of plannar or ripplelaminated sediments. Sandstones in this association have fine to very fine grain size. This faciesassociation shows that it occurred to by the deposition of materials like silt and fine sand by turbiditycurrents in the front part of the delta environment (lake environments). 

  • Belemedik

  • Facies association

  • Gilbert type delta

  • Sedimentary environment

  • Alçiçek, M. C., Kazancı, N., Özkul, M. ve Şen, Ş., 2004. Çameli (Denizli) Neojen Havzasının tortul dolgusu ve jeolojik evrimi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 128. 99-123.

  • Allen, P. A. and Allen J. R., 1993. Basin Analysis Principles and Applications. Blackwell Scientific Publications, London, 451 p.

  • Blumenthal, M., 1956: Yüksek Bolkardağları’nın Kuzey Kenar Bölgelerinin ve Batı Uzantılarının Jeolojisi. MTA Yayınları, Seri D, No 7.

  • Boggs, J.R.S., 1995. Principles of Sedimentology and Stratigraphy. Prentice-Hall Inc., New Jersey, 774 p.

  • Boyer, B. W., 1982. Green River laminites: does the playa lake model really invalidate the stratified lake model. Geology, 10, 321-324.

  • Enos, P., 1977. Flow regimes in debris flow. Sedimentology, 24, 133-142.

  • Hampton, M. A., 1975. Competence of fine grained debris flow. Journal of Sedimentary Petrology, 45, 834-844.

  • Heward, A. P., 1978. Alluvial Fan and lacustrine sedimentsfrom the Stephanien A and B coalfields, northern Spain. Sedimentology, 25, 451-458.

  • Hunter, R. E., 1977. Terminology of cross stratified sedimentary layers and climbing ripple structure. Journal of Sedimentary Petrology, 47, 697-706.

  • Ilgar, A., 2004. Zorunlu regresyon, transgresyon ve sediman getiriminin, havza kenarı çökelme sistemlerinin sedimantolojik ve istif stratigrafik gelişimi üzerindeki kontrolu, Ermenek Havzası (Orta Toroslar). Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 128, 49-78.

  • Karabıyıkoğlu, M ve Hakyemez, Y.,1985. Gilbert tipi delta çökelleri çökelme modeli ve Sivrice Deltası örneği. Jeomorfoloji Dergisi, 13, 37-41.

  • Karabıyıkoğlu, M., Örçen, S. ve Tolluoğlu, Ü., 2005. Van Gölü kuzey çevresindeki Geç Kuvaterner gölsel taraça çökellerinin fasiyesleri çökelme ortamları ve çökelme istiflerinin paleo Van Gölü düzeyi oynamaları bakımından önemleri. 2-5 Haziran 2005, T

  • Kneller, B.C., Branney, M.J., 1995. Sustained highdensity turbidity currents and the deposition of thick massive sands. Sedimentology, 42, 607– 616.

  • Lagap, H., 1985. Kıralan-Karaisalı (NW) Adana Alanının Stratigrafisi, Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1/1, 103- 116.

  • Lowe, D. R., 1975. Water escape structures in coarse grained sediments. Sedimentology, 22, 157-204.

  • Lowe, D.R., 1982. Sediment gravity flows II: depositional models with special references to the deposits of high-density turbidity currents. Journal of Sedimentary Petrology, 52, 279–297.

  • Mial, A. D., 1977, A Rewiev of the Braided River Depositional Environments. Eart Sciences Review., 13, 1-62.

  • Mial, A. D., 1978. Lithofacies types and vertical profile models in braided river deposits. Canadian Society Petroleum Geologists, 5, 597-604.

  • Postma, G. and Roep, T.B., 1985. Resedimented conglomerates in the bottomsets of Gilbert-type gravel deltas. Journal of Sedimentary Petrology, 55, 874–885.

  • Shanmugam, G. and Moiola, R. J., 1991. Types of submarine fan lobes: Models and implications. American Assocation Petroleum Geology Bulletin, 75, 156-179.

  • Tanner , W. F., 1967. Ripple mark indises and their uses. Sedimentology, 9, 89-104.

  • Tekeli, O., Aksay, A., Ürgün, B. M. ve Işık, A., 1984, Geology of the Aladağ Mountains. International Symposium on the Taurus Belt, Procedings, ed. Tekeli, O. ve Göncüoğlu, M. C., 143-158.

  • Uçar, L., 1997. Gülek-Pozantı-Kamışlı alanının stratigrafik ve sedimanter petrografik incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 493 s, Adana.

  • Uçar, L., 2001, Ecemiş Fay Kuşağı Boyunca Gülek- Kamışlı Alanının Stratigrafisi. Niğde Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Ecemiş Fay Kuşağı Çalışma Grubu Workshop-I, Bildiriler, 91-112.

  • Ünlügenç, U. C., 1986. Kızıldağ Yayla (Adana) dolayının jeolojik incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 77s, Adana.

  • Winsemann J., Asprion, U., Meyer, T. and Schramm, C., 2007. Facies characteristics of Middle Pleistocene (Saalian) ice-margin subaqueous fan and delta deposits, glacial Lake Leine, NW Germany. Sedimentary Geology, 193, 105–129

  • Yetiş, C., 1978. Çamardı (Niğde) yakın ve uzak dolayının jeoloji incelemesi ve Ecemiş Yarılım Kuşağı’nın Maden Boğazı-Kamışlı arasındaki özellikleri: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, Doktora Tezi, 164 s, İstanbul.



  • Keskin, Ş , Sönmez, M . (2009). Gilbert Tipi Belemedik Pozantı Deltasının Sedimantolojik Özellikleri . Jeoloji Mühendisliği Dergisi , 33 (1) , 45-62 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue/52383/686276

  • Keskin, Ş , Sönmez, M . Gilbert Tipi Belemedik Pozantı Deltasının Sedimantolojik Özellikleri. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 33 (2009 ): 45-62

  • Therapeutic Geology (The therapeutic effects of geological materials, geological processes and geological place)
    Bahattin Murat Demir
    View as PDF

    ABSTRACT: Geological process is a part of environment around us containing geological materials and places.Lots of subjects about the quality of life including health and security are concerned with geologicalenvironment. Therefore, therapeutic geology was used for the last thousands of years and has beenpresently made use of it. Primitive men learned the therapeutic effect of soil-eating and Rolling in mudboth instinctly and by observing the sick animals. Geological materials have always had importance sinceSumerian and Egyptian physicians made drugs and clay tablets (Terra Sigillata) in the island of Lemnos.Ithas been considered that making use of antique thermal water is the same as the Spa organization of today. Medical geology is an interdisciplinary scientific field which studies the positive or negativeeffects of the geological environment on the humans, animals and plants. Medical geology examines thedetermination of therapeutic character of geological environment and potantial usage of it as much as therisks. In this study, the scopes of therapeutic geology have been emphasized on the basis of the principlesof medical geology.

  • Geological environment

  • medical geology

  • therapeutic geology

  • pharmaceutıcal geology

  • Atabey,E., 2005. Tıbbi Jeoloji. Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, Yayın No:88.

  • Aydilek,R. ve Bozkanat,E., 1997. Bronşial Astmada Alternatif Tedaviler. Tıp Bilimleri Dergisi, Sayı:17,362-364.

  • Carretero,M.I., 2002. Clay Minerals And Their Beneficial Effects Upon Human Health. Applied Clay Science Volume 21, 155-163.

  • Dalgıç,A. ve Kavak,O., 2004. Kil Mineralleri ve Sağlık. Dicle Tıp Dergisi,Cilt:31, Sayı:2,73-78.

  • Finkelman,R.B., 2006. Health Benefits of Geologic Materials and Geologic Processes, Int. J. Environ. Res. Public Health, 3(4), 338-342.

  • Gomes, C.S.F. and Silva,J.B.P., 2007. Minerals And Clay Minerals İn Medical Geology.Elsevier Applied Clay Science, 36, 4–21.

  • Handbook of Pharmaceutical Excipients (H.P.E), 1986.

  • International Geological Congress (I.G.C), Oslo-2008. http://www.cprm.gov.br/33IGC/program.html.

  • Kaplıcalar Yönetmeliği, 24.07.2001-24472 Resmi Gazete.

  • Karagülle,M.Z., 1995. Türkiye’de ve Avrupa’da Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Uzmanlık Eğitimi. II. Ulusal Balneoloji Kongresi, Pamukkale. İ.Ü. Basımevi. 86- 88.

  • Karagülle,M.Z., 2000. Kaplıca Tedavisi, Balneoterapi, Hidroterapi. Beyazova M, Gökçe-Kutsal Y (Ed), Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. Güneş Kitabevi, Ankara.

  • Karagülle, M.Z. ve Karagülle,M.2000. Yaşlılıkta Balneoterapi ve Kaplıca Tedavisi. Geriatri,3 (3), 119-124.

  • Mergen,H., Mergen,B.E. ve Erdoğmuş,A.B., 2006. Jeotermal Enerji ve Balneoterapi Uygulamaları. Journal of Physical Medicine and Rehabilitation Sciences, 9(3), 108-113.

  • Pasteris J.D,Wopenka.B.,Freeman.J.,Young.V.L. and Brandon.H.J., 1999. Medical Mineralogy As A New Challenge To The Geologist; Silicates İn Human Mammary Tissue American Mineralogist; V: 84; Sayı:7; S: 997-1008.

  • Peloidlerin Üretimi ve Satışı Hakkında Tebliğ, 21.04.2005- 25793 Resmi Gazete.

  • Washington State University (W.S.U), http://www.pharmacy.wsu.edu/History/history07.htm l.



  • Demir, B . (2009). Terapötik Jeoloji Jeolojik malzeme, süreç ve mekânların insan sağlığında tedavi edici etkisi . Jeoloji Mühendisliği Dergisi , 33 (1) , 63-78 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue/52383/686281

  • Demir, B . Terapötik Jeoloji Jeolojik malzeme, süreç ve mekânların insan sağlığında tedavi edici etkisi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 33 (2009 ): 63-78

  • ISSUE FULL FİLE
    View as PDF