Jeoloji Münendisliği Dergisi
Jeoloji Mühendisliği Dergisi

Jeoloji Mühendisliği Dergisi

2023 HAZİRAN CİLT 47-2
KAPAK
PDF Olarak Görüntüle
KÜNYE
PDF Olarak Görüntüle
İÇİNDEKİLER
PDF Olarak Görüntüle
Seyhan Baraj Gölünde Askıda Sedimentin Alansal Dağılımının ve Zamansal Değişiminin Uzaktan Algılama ile Belirlenmesi
Mehmet Ali Akgül Recep Yurtal
PDF Olarak Görüntüle

ÖZ: Küresel iklim değişikliği, sanayileşme, hızlı nüfus artışı ve benzeri sebepler ile tatlı suya ulaşmak gün geçtikçe zorlaştırmaktadır. Tatlı suları korumak amacıyla sulak alanlar gibi doğal gölleri korumaya yönelik tedbirler alınmakta ayrıca akarsular üzerinde depolamalı su yapıları inşaa edilmektedir. Depolamalı su yapılarının planlanmasında, yapının ömrünü etkileyen en önemli faktör, su rezervuarına giren sedimentin tespit edilmesidir. Bu sediment baraj haznesinde birikerek kullanılabilir su miktarını düşürdüğü gibi yapının dip savak veya su alma yapısı gibi kritik yapılarını da kullanılmaz hale getirmektedir. Bu çalışmamızda uydu verileri ile yersel veriler arasında bir model oluşturularak üretilen, Toplam Askıda Sediment’e (TSS) ait parametreler ile Türkiye’nin güneyinde Adana il sınırları içerisinde yer alan Seyhan Baraj Gölüne ait Sentinel-2 uydu verileri kullanılarak, TSS’nin alansal dağılımı ve zamansal değişimi incelenmiştir. Tüm göl baz alındığında en yüksek TSS konsantrasyonu 26.03.2020 tarihinde 25.01 mg/L, en düşük değeri ise 23.01.2021 tarihinde 17.65 mg/L olarak bulunmuştur. Seyhan Baraj Gölünde uzaktan algılama tabanlı TSS izlenmesine yönelik kurulacak bir sisteme altlık olması açısından önceden bilinen uydu geçiş zamanlarında daha çok noktadan numune alınarak TSS parametrelerinin daha hassas belirlenmesi mümkün olabilecektir. Bu sayede belirli noktalardan örnek alınarak TSS değerleri yerine tüm göl yüzeyine ait TSS değerleri tespit edilebilecektir.

  • Uzaktan algılama

  • Sentinel-2

  • Askıda sedimentin zamansal değişimi

  • Akgül, M.A., & Dağdeviren, M., Ekmekçi̇, F., Kağnıcıoğlu, N., (2019). Köyceğiz Gölü Su Kalitesi Parametrelerinin Uzaktan Algılama İle Tahmin Edilmesi. 10. Ulusal Hidroloji Kongresi, 9-12 Ekim 2019, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla/TURKEY, Volume 2, P. 805-814.

  • Bernstein, L.S., Adler-Golden, S.M., Sundberg, R.L., Levine, R.Y., Perkins, T.C., Berk, A., (2005). Validation of the QUick Atmospheric Correction (QUAC) algorithm for VNIR- SWIR multi- and hyperspectral imagery. SPIE, Proceedings, Algorithms and Technologies for Multispectral, Hyperspectral, and Ultraspectral Imagery XI. Vol. 5806, pp. 668-678. https://doi. org/10.1117/12.603359.

  • Bresciani M., Cazzaniga I., Austoni M., Sforzi T., Buzzi F., Morabito G., Giardino C., (2018). “Mapping phytoplankton blooms in deep subalpine lakes from Sentinel-2A and Landsat-8.”, Hydrobiologia https://doi. org/10.1007/s10750-017-3462-2.

  • Canty, J.M., (2014). Image Analysis, Classification and Change Detection in Remote Sensing, with Algorithms for ENVI/IDL and Python, Third Edition. CRC Press.

  • DSİ, (2014). Seyhan Havzası Master Plan Raporu., 6.Bölge Müdürlüğü, Adana.

  • ESA, (2015). Sentinel-2 User Handbook, ESA Standard Doc., 24/07/2015 Issue 1 Rev 2

  • ESRI, (2011). ArcGIS Desktop: Release 10. Redlands, CA: Environmental Systems Research Institute.

  • EOS, (2019). https://eos.com/sentinel-2/, Date of access: 17.11.2019.

  • Gupta, H.V., Sorooshian S., and Yapo, P.O., (1999). Status Of Automatic Calibration For HydrologicModels: Comparison with Multilevel Expert Calibration, Journal of Hydrologic Engineering. 4(2), 135-143. https://doi.org/10.1061/ (ASCE)1084-0699(1999)4:2 (135)

  • Güvel, Ş.P., Akgül, M.A., Aksu, H., (2022). Flood inundation maps using Sentinel-2: a case study in Berdan Plain. Water Supply 1 April 2022; 22 (4): 4098–4108. https://doi.org/10.2166/ ws.2022.039.

  • Huizingh, E., (2007). Applied Statistics with SPSS. SAGE Publications Ltd, London. https://doi. org/10.4135/9781446249390.

  • Kabbara, N., Benkheil, J., Awad, M., Barale, V., (2008). “Monitoring water quality in the coastal area of Tripoli (Lebanon) using highresolution satellite data.”, ISPRS Journal of Photogrammetry & Remote Sensing, 63, 488–495.

  • Kontopoulou, E., Kolokoussis, P., Karantzalos K., (2017). “Water quality estimation in Greek lakes from Landsat 8 multispectral satellite data”, European Water, Vol.58, pp.191-196.

  • Matthews, G.V.T., (1993). The Ramsar Convention on Wetlands: Its History and Development (Ramsar Convention Bureau).

  • Nash, J.E., Sutcliffe, J.V., (1970). River Flow Forecasting through Conceptual Models 1. A Discussion of Principles. Journal of Hydrology 10(3), 282-290.

  • Sentinel-2 Team, (2015). “The story of Sentinel-2”, ESA Bulletin 161. P:8.

  • Shiklomanov, I., (1993). “World fresh water resources.”, In: P.H. Gleick, editor. Water in crisis: A guide to the world’s fresh water resources. Oxford Univ. Press, New York.

  • Sòria-Perpinyà, X., Vicente, E., Urrego, P., Pereira- Sandoval, M., Tenjo, C., Ruíz-Verdú, A., Delegido, J., Soria, J.M., Peña, R., Moreno, J., (2021). Validation of water quality monitoring algorithms for sentinel-2 and sentinel-3 in mediterranean inland waters with in situ reflectance data. Water (Switzerland) 13. https:// doi.org/10.3390/w13050686.

  • Ticman, Kristina Di V., Medina Jommer M., Gubatanga Jr. Edgardo V., Jalbuena Rey L., Santos Justin Ace S., Ana Raymund Rhommel C. Sta., Blanco Ariel C., (2018). “Assessment of Landsat 8-Based Indices for Water Quality Parameter Estimation in Laguna De Bay, Philippines”, 39th Asian Conference on Remote Sensing (ACRS 2018).

  • Vanhellemont, Q., Ruddick, K., (2016). “ACOLITE processing for Sentinel-2 and Landsat-8: atmospheric correction and aquatic applications extended abstract submitted for the 2016 Ocean Optics Conference”, to be held in Victoria, BC, Canada, 23-28 October 2016.

  • Van Liew, M.W., Arnold, J.G., and Garbrecht, J.D., (2003). Hydrologic simulation on agricultural watersheds: Choosing between two models. Trans. ASAE 46(6): 1539-1551.

  • Zhan, Y., Delegido, J., Erena, M., Soria, J.M., Ruiz- Verdú, A., Urrego, P., Sòria-Perpinyà, X., Vicente, E., Moreno, J., (2022). Mar Menor lagoon (SE Spain) chlorophyll-a and turbidity estimation with Sentinel-2. Limnetica 41, 1. https://doi.org/10.23818/limn.41.18.


  • AKGÜL, M. A., & YURTAL, R. (2023). Seyhan Baraj Gölünde Askıda Sedimentin Alansal Dağılımının ve Zamansal Değişiminin Uzaktan Algılama ile Belirlenmesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 47(2), 103-118. https://doi.org/10.24232/jmd.1311124

  • Erdemli (Mersin) Kıyı Akiferi Su Kalitesinin Değerlendirilmesi
    Fatma Ece Karakuş Mehmet Ali Kurt Ümit Yildirim Cüneyt Güler Onur Güven
    PDF Olarak Görüntüle

    ÖZ: Kıyı akiferlerinin su kalitesi ve miktarı değişen iklim koşulları ve artan antropojenik faaliyetler nedeniyle her geçen gün olumsuz yönde daha fazla etkilenmektedir. Bu çalışma, Erdemli Kıyı Akiferi’nin (EKA) su kalitesinin ve kirletici unsurlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamında, Ağustos 2020’de yeraltı suyu örneklemesi yapılarak suların fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar Dünya Sağlık Örgütü (WHO) içme suyu standartlarına göre değerlendirilmiştir. EKA’nın Akdeniz kıyısına yakın olan bazı noktalardan alınan örneklerde elektriksel iletkenlik değerlerinin oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu örneklerin sodyum (Na+) ve klorür (Cl−) derişimlerinin de yüksek olduğu ve WHO tarafından tavsiye edilen sınır değerlerin üzerinde oldukları belirlenmiştir. EKA’daki bir diğer önemli problem ise nitrat (NO3−) kirliliğidir. Ağustos 2020 dönemi örneklerinin nitrat derişimleri 2,17-131,51 mg/L arasında değişmekte olup 15 örneğin nitrat derişimi sınır değerin (50 mg/L) üzerindedir. Bazı örneklerdeki iz element derişimleri de (Al, Fe ve Ni) WHO’da belirtilen sınır değerleri aşmıştır. Çalışma alanındaki yeraltı suları, tarımsal sulama suyu kalitesi açısından değerlendirildiğinde, aktif deniz suyu girişiminin görüldüğü bölgelerdeki suların, sulama amacıyla kullanımının uygun olmadığı belirlenmiştir.

    Çalışma alanı ve civarında her geçen gün yeni tarım alanlarının açıldığı gözlenmektedir. Bu durum, EKA’daki azalan su kaynaklarının üzerindeki baskıyı daha da artırmaktadır. Sonuç olarak, EKA’da sürdürülebilir entegre su yönetiminin gecikmeksizin uygulanması gerekmektedir.

  • Antropojenik faaliyetler

  • Deniz suyu girişimi

  • Erdemli Kıyı Akiferi (EKA)

  • Su kalitesi

  • Yeraltı suyu

  • Sulama suyu

  • Akbulut, C. (2016). Aşağı Seyhan Ovası (Adana) Yeraltı ve Yüzey Suyu Kaynaklarının Hidrojeolojisi ve Hidrojeokimyası, Doktora tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.

  • Alfarrah, N., & Walraevens, K. (2018). Groundwater overexploitation and seawater intrusion in coastal areas of arid and semi-arid regions. Water, 10(2), 143. https://doi.org/10.3390/w10020143

  • Gaaloul, N., Pliakas, F., Kallioras, A., Schuth, C., & Marinos, P. (2012). Simulation of seawater intrusion in coastal aquifers: Forty five-years exploitation in an eastern coast aquifer in NE Tunisia. The Open Hydrology Journal, 6(1). DOI:10.2174/1874378101206010031

  • Krishan, G., Vashisht, R., Sudarsan, N., & Rao, M. S. (2021). Groundwater salinity and isotope characterization: a case study from South-West Punjab, India. Environmental Earth Sciences, 80, 1-11. DOI: 10.1007/s12665-021-09419-7

  • Leslie, D. L., & Lyons, W. B. (2018). Variations in dissolved nitrate, chloride, and sulfate in precipitation, reservoir, and tap waters, Columbus, Ohio. International Journal ofEnvironmental Research and Public Health, 15(8), 1752. DOI: 10.3390/ijerph15081752

  • Mullaney, J. R., Lorenz, D. L., & Arntson, A. D. (2009). Chloride in groundwater and surface water in areas underlain by the glacial aquifer system, northern United States (Scientific Investigations Report). Reston, VA: US Geological Survey.

  • Samantara, M. K., Padhi, R. K., Sowmya, M., Kumaran, P., & Satpathy, K. K. (2017). Heavy metal contamination, major ion chemistry and appraisal of the groundwater status in coastal aquifer, Kalpakkam, Tamil Nadu, India. Groundwater for Sustainable Development, 5, 49-58. https://doi.org/10.1016/j.gsd.2017.04.001

  • Schoeller, H. (1955). Gechemie des Eaux Souterranes. Paris, France, Rev. Inst. Franc. Petrole.

  • Smedley, P. L., & Kinniburgh, D. G. (2002). A review of the source, behaviour and distribution of arsenic in natural waters. Applied Geochemistry, 17(5), 517-568. https://doi.org/10.1016/S0883- 2927(02)00018-5

  • Speight, J. G. (2019). Natural water remediation: Chemistry and Technology. Butterworth- Heinemann.

  • TEMA (2021) [Online]. Available: https://topraktema. org/toprak-azot-dongusu.

  • Varol, S. (2011). Tefenni (Burdur) Ovası Hidrojeolojisi ve Hidrojeokimyasal Özelliklerinin Tıbbi Jeoloji Açısından Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta

  • United States Salinity Laboratory Staff (USSLS), (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Handbook 60, United States Department of Agriculture, 160 pp.

  • Wilcox, L.V. (1954). Classification and use of irrigation water. U.S. Department of Agriculture Circular 969, Washington, DC.

  • World Health Organization, (2011). Guidelines for Drinking Water Quality, 4th ed., WHO Publications, Geneva, Switzerland, 2011.


  • ECE-KARAKUŞ, F., KURT, M. A., YILDIRIM, Ü., GÜLER, C., vd. (2023). Erdemli (Mersin) Kıyı Akiferi Su Kalitesinin Değerlendirilmesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 47(2), 119-134. https://doi.org/10.24232/jmd.1370529

  • Killi Bir Zeminin Siva Harci Katkisi Kullanilarak İyileştirilmesi
    Mohammed Zainel Qader Hasan Çetin Emre Pinarci
    PDF Olarak Görüntüle

    ÖZ: Killi bir zeminin ve siva harci katkisi (PMA) ile oluşturulan karişimlar ile (ağirlikça %5, % 10 ve %15) plastisite, dayanim, kompaksiyon ve konsolidasyon karakteristikleri gibi jeoteknik özelliklerinin iyileştirebilme olanaklari bir dizi zemin mekaniği deneyi ile incelenmiştir. Örnekler üzerinde Atterberg limitleri, hidrometre, özgül ağirlik, kesme kutusu, kompaksiyon, konsolidasyon, serbest basinç dayanim testleri yapilmiştir. Zeminin plastisite değerlerinin siva harci katkisi ilavesi ile azaldiği görülmüştür. Karişimlarda en yüksek maksimum kuru birim hacim ağirlik ve en düşük optimum su içeriği değerlerinin %15 siva harci katkisi ilavesi ile elde edildiği bulunmuştur. Zeminin dayanim özeliklerinin %15 siva harci katkisi ilave edildiğinde maksimum değerlere ulaştiği belirlenmiştir. Zeminin sikişma katsayisi (mv) değerlerinin %10 siva harci katkisi ilavesi ile en ideal değerlere ulaştiği belirlemiştir. Bu çalişmada kullanilan siva harci katkisinin zeminin jeoteknik parametrelerini önemli ölçüde iyileştiebildiği sonucuna varilmiştir.

  • Handere kili

  • zemin iyileştirme

  • siva harci katkisi

  • kompaksiyon


  • Akbarimehr, D., & Fakharian, D. (2021). Dynamic shear modulus and damping ratio of clay mixed with waste rubber using cyclic triaxial apparatus. Soil Dynamics and Earthquake Engineering. 106435.

  • Agarwal, B. K., Shah, J. & Sachan, A. (2023). Determination of optimum content of additive for stabilization of expansive soil considering its shrinkage, swelling, desiccation cracking, and shear strength response. Transportation Infrastructure Geotechnology.

  • Ahmed, H. (2023). Two-dimensional study of the inclusions of skirt sand and deep cement piles to improve the load-displacement behavior of circular foundations on soft clay soil. Heliyon. e13627.

  • ASTM D 2166, (2009). Standard Test Method for Unconfined Compressive Strength of Cohesive Soil, In: Annual Book ASTM Standards, Volume 04.08, West Conshohocken, p 201–206.

  • ASTM, D 2435, (2009). Standard Test Method for One-Dimensional Consolidation Properties of Soils, In: Annual Book of ASTM Standards, Volume 04.08, West Conshohocken, p 238–247.

  • ASTM, D 3080-98, (2003). Standard Test Method for Direct Shear Test of Soils Under Consolidated Drained Conditions. Annual Book of ASTM Standards, pp.347–352. West Conshohocken, PA, 4.08

  • ASTM, D 698-00, (2009). Standard Test Method for Laboratory Compaction Characteristics of Soil Using Standard Effort. Annual Book of ASTM Standards. American Society for Testing and Materials, 04.08, West Conshohocken, pp. 78– 87.

  • Aswad M. F., Al-Gharbawi, A. S. A, Fattah, M. Y., Mustfa, R. H. & Hameed, H. R. (2023). Improvement of Clayey Soil Characteristics Using Poly Acrylamide Geopolymer, Transportation Infrastructure Geotechnology.

  • Cetin, H., Fener, M. & Günaydın, O., 2006. Geotechnical properties of tire-cohesive clayey soil mixtures as a fill material. Engineering Geology, Elsevier, Vol. 88, pp. 110-120.

  • Chen, Y., Zhao, W., Han, J., & Jia, P. (2019). A cel study of bearing capacity and failure mechanism of strip footing resting on c-φ soils. Comput. Geotech. 111, 126–136.

  • Cosentino, D., Darbaş, G., Gliozzi, E., Grossi, F., Gürbüz, K. & Nazik, A. (2010a). How did the Messinian salinity crisis impact the Adana Basin? 7th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Adana, Turkey, 18–22 October 2010. Abstract Book, 145.

  • Cosentino, D., Darbaş, G., & Gürbüz, K. (2010b). The Messinian salinity crisis in the marginal basins of the peri-Mediterranean orogenic systems: examples from the central Apennines (Italy) and the Adana Basin (Turkey). EGU General Assembly 2010. 2-7 May, 2010 in Vienna, Austria, p.2462

  • Cipollari, P., Cosentino, D., Radeff, G., Schildgen, T. F., Faranda, C., Grossi, F., Gliozzi, E., Smedile, A., Gennari, R., Darbas, G., Dudas, Ö., Gürbüz, K., Nazik, A., & Echtler, H. (2012). Easternmost Mediterranean evidence of the Zanclean flooding event and subsequent surface uplift: Adana Basin, southern Turkey. Geological Society, London, Special Publications Volume 372 Pages 473 – 494.

  • Darbaş, G. & Nazik, A. (2010). Micropaleontology and paleoecology of the Neogene sediments in the Adana Basin (South of Turkey). Journal of Asian Earth Sciences 39, 136–147.

  • Ding, X., Qu, L., Yang, J., & Wang, C., (2020). Experimental study on the pile group-soil vibration induced by railway traffic under the inclined bedrock condition. Acta Geotech. 15 (12), 3613–3620.

  • Faranda, C., Cipollari, P., Cosentino, D., Gliozzi, E. & Pipponzi, G. (2008). Late Miocene ostracod assemblages from eastern Mediterranean coral- reef complexes (central Crete, Greece). Revue de Micropaléontologie 51, 287–308.

  • Gürbüz, K. & Kelling, G. (1993). The provenance of Miocene submarine fans in the northern Adana Basin, southern Turkey: a test of discriminant function analysis. Geological Journal 28, 277– 293.

  • https://mbcc.sika.com/en-tr/products/mastercast/ mastercast-301

  • Pengjiao, J., Wen, Z., Khoshghalb, A., Pengpeng, N., Baofeng, J., Yang, & C., Shengang, L., (2020). A new model to predict ground surface settlement induced by jacked pipes with flanges. Tunn. Undergr. Sp. Tech. 98, 103330.

  • Proctor, R. R., (1933). Fundamental principles of soil compaction. Engineering News-Record, Vol. 111, Nos. 9, 10, 12, and 13.

  • Schmidt, G. C., (1961). Stratigraphic nomenculature for Adana region, Petroleum District VII: Petroleum Administration Bulletin, Ankara, 6. 47- 63.

  • Sharma, L., Sirdesai N. N., Sharma K. M, & Singh T. N. (2018). Experimental study to examine the independent roles of lime and cement on the stabilization of a mountain soil: a comparative study, Appl. Clay Sci. 152 183–195.

  • Sheob. M., Sajid, M., Ansari, A., M., Rais, I., Sadique, M.R., & Ahmad, S. (2023). Using a blend of cement and waste glass powder to improve the properties of clayey soil. Materials Today: Proceedings.

  • Suresh, R. & Murugaiyan, V. (2021). Influence of chemical admixtures on geotechnical properties of expansive soil, Int. J. Eng., Trans. A: Basics 34 (1). 19–25.

  • Tong, L., Li, H., Ha, S.I. & Liu, S., (2022). Lateral bearing performance and mechanism of piles in the transition zone due to pit-in-pit excavation. Acta Geotech 17 (5), 1935–1948.

  • Tran, Q, N., Hoy, M., Suddeepong, A., Horpibulsuk, S., K., K. & Arulrajah, A. (2022). Improved mechanical and microstructure of cement- stabilized lateritic soil using recycled materials replacement and natural rubber latex for pavement applications. Construction and Building Materials, 347, 128547.

  • Ünlügenç, U. C. (1993). Controls on Cenozoic sedimentation, Adana Basin, Southern Turkey. PhD thesis, University of Keele.

  • Wang, A., Zhang, D., & Deng, Y., (2018a). Lateral response of single piles in cement-improved soil: numerical and theoretical investigation. Comput. Geotech. 102, 164–178.

  • Wang, A., Zhang, D., & Deng, Y., (2018b). A simplified approach for axial response of single precast concrete piles in cement-treated soil. International Journal of Civil Engineering. 16 (10), 1491–1501.

  • Yang, S., Lohnes, R.A., & Kjartanson, B.H. (2002). Mechanical properties of shredded tires. Geotechnical Testing Journal 25, 44–52.

  • Yetiş, C. & Demirkol, C., (1986). Adana Baseni Batı kesiminin detay etüdü. MTA Rapor No: 8037, 187s. (unreleased, in Turkish).

  • Yetiş, C., Kelling, G., Gökçen, S.L. & Baroz, F. (1995). A revised stratigraphic framework for Later Cenozoic sequences in the northeastern Mediterranean region. Geol. Rundsch. 84, 794– 812.

  • Yi, Y. L. Liu, & Gu, S. (2015). Microstructural and mechanical properties of marine soft clay stabilized by lime-activated ground granulated blast furnace slag, Appl Clay Sci 103 71–76.

  • Youwai, S., & Bergado, D.T., (2004). Numerical analysis of reinforced wall using rubber tire chips-sand mixtures as backfill material. Computers and Geotechnics 31, 103–114.

  • Zada, U., Jamal, A., Iqbal, M., Eldin, S. M, Almoshaogeh, M., Bekkouche, S. R., & Almuaythir, S., (2023). Recent advances in expansive soil stabilization using admixtures: current challenges and opportunities. Case Studies in Construction Materials. e01985.

  • Zhuang, Y., Cui, X., Zhang, S., Dai, G., & Zhao, X. (2020). The load transfer mechanism in reinforced piled embankment under cyclic loading and unloading. Eur. J. Environ. Civ. En. 1–15.

  • Zhou, EQ., Yao, Y., Cui, L. & Wang, L. (2023). Shear strength characteristics of unsaturated rubber silt mixtures. Rock and Soil Mechanics, 44 (7): 1949-1958.

  • QADER, M., ÇETİN, H., & PINARCI, E. (2023). Improvement of Clay Soil Using a Plaster Mortar Additive. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 47(2), 135-148. https://doi.org/10.24232/jmd.1341861

  • Ankara Kilinde Örselenme Etkisinin ve Derinliğe Bağlı Zemin Özelliklerinin Jeoteknik Arazi ve Laboratuvar Deneylerine Bağlı Olarak İncelenmesi

    PDF Olarak Görüntüle

    ÖZ: Ankara Kilinin aşırı konsolide, aktif, yüksek derecede plastisite ve katı kıvamlılığı gibi karakteristik özelliklerinin bir sonucu olarak, örselenmemiş numune alınabilmesinin zor oluşu, laboratuvar uygulamalarında yapılan çalışmaların güvenilirliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu soruna bağlı olarak, literatürdeki çalışmalar ağırlıklı olarak sığ derinliklerle sınırlı kalmış ve derinliğe bağlı bir değerlendirme yapılmamıştır. Mevcut araştırma kapsamında Ankara’nın batısında yer alan kil birimlerinin farklı derinliklerinden alınmış yaklaşık 5500 numunenin, yerinde arazi ve laboratuvar deneylerinden elde edilen sonuçlar kullanılarak derinliğe bağlı zemin karakterizasyonu çalışmaları yapılmış, jeoteknik parametrelerin frekans dağılımları istatistiksel açıdan incelenmiş, parametreler arasında ampirik denklemler geliştirilmiş ve numuneler üzerindeki örselenme etkisi değerlendirilmiştir. Örselenme etkisini sayısal anlamda belirleyebilmek ve zemin parametreleri arasında oluşturulan ilişkilerin doğruluğunu kontrol edebilmek amacıyla laboratuvar deney sonuçları mevcut literatürdeki bulgular ile kıyaslanmıştır. Literatürde benzer yapıya sahip yüksek plastisiteli killer üzerinde yapılan çalışmalar incelenerek örselenmiş-yoğrulmuş ve örselenmemiş numunelerin, drenajsız kayma dayanımı (Cu) ve likidite indeksi (LI) değerleri arasındaki hassasiyet (sensitivite) değişimleri saptanmıştır. Bu çalışmalar göz önüne alınarak, örselenmiş numunelerin tespit edilebilmesine ilişkin bir yaklaşım önerilmiştir. Yöntem, benzer zemin özelliklerine sahip killi zeminlerden elde edilmiş laboratuvar deney sonuçları kullanılarak yapılan doğrulama çalışmaları ile test edilmiştir. Önerilen yöntem dahilinde örselenmiş olarak tespit edilen numunelerin veri setinden elenmesi sonucunda, literatürde ve çalışma kapsamında drenajsız kayma dayanımının tahmin edilebilmesine yönelik geliştirilmiş olan ampirik denklemlerin tahmin başarılarında yüksek oranlarda artışlar gözlemlenmiştir. Sonuç olarak mevcut çalışma, Ankara kilinin yapısını derinliğe bağlı olarak detaylı bir şekilde ortaya koymakla kalmayıp, hassas kil örneklerindeki örselenme etkisini değerlendirebilmek adına yeni bir perspektif de sunmuştur. Bu bulgular, özellikle farklı derinliklerdeki zemin davranışının yeraltı yapılarının stabilitesi ve güvenliği için gerekli olduğu inşaat ve geoteknik mühendisliğinde pratik sonuçlar sunmaktadır.

  • Ankara

  • Ankara Kili

  • Örselenme etkisi

  • Sensitivite

  • Zemin indeks ve mukavemet parametrelerinin derinliğe bağlı değişimi

  • Akgün H., Türkmenoğlu AG., Met İ., Yal GP., Koçkar MK., Karakas ZS. (2017). The use of Ankara clay as a compacted clay liner for landfill sites. Clay Miner 52(3):391–412

  • Ağaoğlu. S. (1974). Anisotropy in compressibility of M.E.T.U. Campus clay, MSc Thesis, M.E.T.U., Ankara, 79p.

  • Ameratunga, J., Sivakugan, N., & Das, B. M. (2016). Correlations of soil and rock properties in geotechnical engineering. Springer India.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü (1993). Ankara Metrosu 2. Etap Raylı Sistem Çalışmaları, Kızılay-Çayyolu Geoteknik Raporu, TEKAR Teknik Araştırma Limited Şirketi, Ankara.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü (1994). Ankara Hafif Raylı Sistem Geçişi Sistem İşleri, Dikimevi-ASTI Sondaj Çalışmaları, Yüksel Proje İnş, Ankara.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü (2001). Ankara Raylı Ulaşım Sistemi 3. Aşama Çalışmaları, Batıkent-Sincan O.I.D. Zemin Etüt Raporu, GÜRİŞ İnşaat ve Mühendislik A.Ş., Ankara.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü (2002). Ankara Hafif Demiryolu Transit Sistem Çalışmaları, Ankaray 3. Etap 1. Tur (Ana İstasyonlar) Sondajı Çalışmaları, Yüksel Proje Int., Ankara.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü, (2003). Ankara Metrosu 2. Etap İşleri, Söğütözü İstasyonu, Jeoteknik Rapor, TOKER Sondaj ve İnşaat A.Ş., Ankara.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü, (2004). Ankara Raylı Ulaşım Sistemi M2 Hattı Ümitköy- Çayyolu Kesimi, Zemin Etüdü Çalışması, TOKER Sondajı ve İnşaat A.Ş., Ankara.

  • Ankara Belediyesi, EGO Genel Müdürlüğü, (2004). Ankara Raylı Ulaşım Sistemi M2 Hattı Ümitköy- Çayyolu Kesimi, Jeoteknik Değerlendirme Raporu, AKTÜRK İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş., Ankara.

  • Avşar, E., Ulusay, R., & Sonmez, H. (2009). Assessments of swelling anisotropy of Ankara Clay, Engineering Geology, 105(1-2), 24-31.

  • Binal, A., Bas, B., & Karamut, O. R. (2016). Improvement of the strength of Ankara Clay with self-cementing high alkaline fly ash, Procedia Engineering, 161, 374-379.

  • Birand, A.A. (1976). Presentation of a Case of Damage to an Airfield Pavement, M.E.T.U. Journal of Pure and Applied Sciences, Vol.9, No.1, pp.99-111.

  • Birand, A.A. (1977). Ankara yöresi zeminlerde ön yükleme isotropisi. 4. Tubitak Teknik Kongresi, Altınyunus, Izmir, pp.277-287.

  • Birand, A.A. (1978). Ankara Yöresi Zeminleri ve Jeoteknik Sorunlar, Yerbilimleri Açısından Ankara’nın Sorunları Sempozyumu, Türkiye Jeoloji Kurumu, pp. 55-60.

  • Çokça, E., & Tilgen, H. P. (2010). Shear strength- suction relationship of compacted Ankara clay. Applied Clay Science, 49(4), 400-404.

  • Çolpan, M. (1969). Correlation between laboratory and field vane shear strength, MSc Thesis, M.E.T.U., Ankara.

  • Dağar, V. (2017). A study on the tensile strength of compacted Ankara clay and kaolin clay (MSc Thesis). Middle East Technical University.

  • Deliktaş, C., & Çokça, E. (2020). Influence of swell on undrained shear strength of expansive Ankara Clay, Arabian Journal of Geosciences, 13(18), 1-9.

  • Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLH) (1994), Sincan- Yenikent-Eryaman-Batikent-Etimesgut Banliyö Tren Güzergahı, Geoteknik Laboratuvar Raporu Ek I-II, Doğan Mühendislik ve Haritacılık Ltd. A.Ş., Ankara.

  • D.S.İ. (1975). Ankara güneyi hidrojeoloji etüd raporu, D.S.İ. Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı Yayını, 40-46p.

  • Erol O. (1973). Geomorphological outlines of the Ankara area (Summary), Map 1:100.000. Ankara University, D.T.C.F. Publication, No:16, Geomorphology Maps, Ankara, No.1, 29 pages.

  • Ergüler, Z. A., & Ulusay, R. (2003). A simple test and predictive models for assessing swell potential of Ankara (Turkey) Clay. Engineering Geology, 67(3-4), 331-352.

  • Etimesgut Belediyesi (2005). Çeşitli Mühendislik Jeoloji ve Bayındırlık İşleri için Geoteknik Sondaj Çalışmaları, Ankara.

  • Hara, A., Ohta, T., Niwa, M., Tanaka, S., and Banno, T. (1974). Shear Modulus and Shear Strength of Cohesive Soils, Soils and Foundations, Vol.14, No.3, pp.1-12.

  • İspir, M. E. (2011). A laboratory study of anisotropy in engineering properties of Ankara Clay, MSc Thesis, M.E.T.U., Ankara.

  • Kasapoğlu, K.E. (1980). Geo-engineering properties of the city of Ankara foundation soils. (Associate Professorship Thesis). Hacettepe University, Geological Engineering Department, Beytepe, Ankara

  • Kayabaşı, A. (2020). Geotechnical properties of fine- grained soils in Ankara/Turkey: an assessment of the existing empirical equations, Environmental Earth Sciences, 79, 1-27.

  • Kiper, O.B. (1983). Etimesgut-Batıkent yöresindeki üst Pliosen çökellerinin jeomühendislik özellik- leri ve konsolidasyonu (Ph. D. Dissertation). Ha- cettepe University, Ankara.

  • Koçkar, M.K. (2006). Engineering geological and geotechnical site characterization and determination of the seismic hazards of Upper Pliocene and Quaternary deposits situated towards the west of Ankara (Ph. D. Dissertation). METU, Geological Eng. Dept., Ankara.

  • Koçkar, M. K., Akgün, H., & Rathje, E. M. (2010). Evaluation of site conditions for the Ankara Basin of Turkey based on seismic site characterization of near-surface geologic materials. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 30(1-2), 8-20.

  • Kulhawy, F. H., & Mayne, P. W. (1990). Manual on estimating soil properties for foundation design (No. EPRI-EL-6800). Electric Power Research Inst., Palo Alto, CA (USA); Cornell Univ., Ithaca, NY (USA).

  • Lohnes, R. (1974). Geological report on Ankara Clay, M.E.T.U. Department of Civil Engineering, Ankara (Unpublished).

  • Met, I., & Akgün, H. (2015). Geotechnical evaluation of Ankara clay as a compacted clay liner. Environmental Earth Sciences, 74(4), 2991- 3006.

  • Mirata, T. (1976). Short term stability of slopes in Ankara clay. Ph.D. thesis. University of London.

  • Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (M.T.A.) (1954), ODTÜ Kampüs Alanında Yürütülen Jeolojik Sondaj Çalışmaları.

  • Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (M.T.A.) (2002), ODTÜ Kampüs Alanında Yürütülen Jeolojik ve Hidrojeolojik Sondaj Çalışmaları.

  • Nhuan, B. D. (1981). Effect of sample disturbance on the geotechnical properties of soft clay.

  • Ördemir, T and Alyanak, I. (1965). Reports of soil studies of Stad Hotel, Kocatepe Mosque, Ziraat Bankasi, and Emlak Kredi Bankasi, Ankara (Unpublished work).

  • Ördemir, I., Soydemir, C., Birand, A. (1977). Swelling problems of Ankara clays. 9th International Conference of Soil Mechanics and Foundation Engineering, Tokyo, 1, 243-247.

  • Seed, H., Woodword, R.J. and Lundgren, R. (1962). Prediction of swelling potential of compacted clay. Journal of Soil Mechanic and Foundation Division, A.S.C.E, 88 (3), 53-87.

  • Shimobe, S., & Spagnoli, G. (2019). Some relations among fall cone penetration, liquidity index, and undrained shear strength of clays considering the sensitivity ratio. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 78(7), 5029-5038.

  • Sincan Belediyesi (2005). Çeşitli Mühendislik Jeoloji ve Geoteknik Bayındırlık İşleri için Sondaj Çalışmaları, Ankara.

  • Stroud, M. A. (1974). The standard penetration test in insensitive clays and soft rocks, In Proceedings of the 1st European Symposium on Penetration Testing, Stockholm, Sweden, Vol. 2, No. 2, pp. 367-375.

  • Sürgel, A. (1976). A Survey of the Geotechnical Properties of Ankara Soils, MSc Thesis, M.E.T.U. Civil Engineering Department, 96 Pages.

  • Şahin, G. (2022). Investigation of Soil Behavior of Ankara Clay Based on Geotechnical Field and Laboratory Experiments. (MSc Thesis). Hacettepe University, Ankara.

  • Van der Merwe, D.H. (1964). Prediction of Heave from the Plasticity Index and Percentage of Clay Fraction of Soils. Transactions of the South African Institution of Civil Engineers, 6, 103- 107.

  • Yaman, G. (2007). Prediction of geotechnical properties of cohesive soils from in-situ test: an evaluation of a local database (MSc Thesis). Middle East Technical University.

  • Yılmaz, I. (2000). Evaluation of shear strength of clayey soils by using their liquidity index, Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 59(3), 227-229.

  • Yılmaz, U. (2006). Ankara kilinin (Çankaya-Ankara) sıkışma-kabarma özelliklerinin incelenmesi, S.D.U., MSc Thesis.

  • Yüncü, H. (1972). An Investigation of Volume Change of Ankara Clay, MSc Thesis, M.E.T.U., Civil Eng. Dept., 52 pages.


  • ŞAHİN, G., & KOÇKAR, M. K. (2023). Ankara Kilinde Örselenme Etkisinin ve Derinliğe Bağlı Zemin Özelliklerinin Jeoteknik Arazi ve Laboratuvar Deneylerine Bağlı Olarak İncelenmesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 47(2), 149-164. https://doi.org/10.24232/jmd.1389906

  • Acil Durum ve Afet Yönetimi Planlarının Tarihsel Gelişimi
    Bülent Özmen
    PDF Olarak Görüntüle

    ÖZ: 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve asrın felaketi diye isimlendirilen Kahramanmaraş merkezli depremler elli binden fazla vatandaşımızın hayatını yitirmesine ve 100 milyar doların üzerinde ekonomik kaybın doğmasına neden olarak ülkemizi çok ciddi şekilde etkilemiş ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine önemli bir sekte vurmuştur.

    Türkiye, depremin yanı sıra başta sel ve orman yangınları olmak üzere farklı tür birçok afete maruz kalmakta her yıl çok sayıda vatandaşımız hayatını yitirmekte, ekonomik kayıplar meydana gelmekte ve psikososyal olarak tüm toplum afetlerden önemli derecede etkilenmektedir. Bu veriler bize afetlerle istenilen düzeyde mücadele edecek politikaların henüz geliştirilemediğini göstermektedir. Olası afetlerin etkilerini en aza indirebilmek için olaya bütüncül bakarak farklı konu ve alanlarda çok sayıda çalışma yapılması gerekmektedir. Bu çalışmalar arasında acil durum ve afet yönetimi planları önemli bir yer tutmaktadır. 1945’li yıllardan itibaren değişik tarihlerde yayınlanan birçok yasa ve yönetmelikte bu planların hazırlanması ile ilgili çok sayıda düzenleme yapılmıştır. Makalenin amacı afet ve acil durum yönetimi planlarının tarihsel süreç içinde nasıl geliştiğini kronolojik olarak ortaya koymak, 2014 ve 2022 tarihli Türkiye Afet Müdahale planı hakkında bilgiler vermek, planların hazırlanması hususunda yol gösterici olmak, etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamaya katkı vermek, konunun önemine ve gereğine dikkat çekmektir.

  • Acil Durum

  • Afet

  • Afet Yönetimi

  • Afete Müdahale

  • Plan


  • 7269 Sayılı Kanun’un 4 üncü Maddesine Göre Hazırlanan Yönetmelik. (1963, 9 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 11377). https://www.resmigazete. gov.tr/arsiv/11377.pdf

  • AFAD. (2023). 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan Kahramanmaraş (Mw: 7.7 – Mw: 7.6) Depremleri Raporu. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.

  • Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği. (2013, 18 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 28855). https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/12/20131218-13.htm

  • Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği. (2022, 24 Şubat). Resmi Gazete (Sayı: 31760). https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2022/02/20220224-31.pdf

  • Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Programları Hakkında Yönetmelik. (1968, 12 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: 12999). https://www.resmigazete. gov.tr/arsiv/12999.pdf

  • Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik. (1988, 8 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 19808). https://www. resmigazete.gov.tr/arsiv/19808.pdf

  • Bozkurt, Ö. Çiçekdağı, H.İ. (2023). Afetlere müdahale mevzuatının tarihi gelişimi. N. Varol ve T. Gültekin (Ed.ler), Disiplinlerarası Bakışla Afet Risk Yönetimi 1, (ss. 237-262). Nobel Yayınları.

  • Bozkurt, Ö. (2023). Türkiye afet müdahale planı’nda (TAMP) afet yönetişiminin izleri. N. Varol ve Ö. Bozkurt (Ed.ler). Afet Yönetişimi, (ss 27-50). Ankara Üniversitesi.

  • Özmen, B. (2017). Türkiye’de afet ve acil durum yönetim planlarının mevcut durumu ve mevzuat karmaşası. Afet ve Acil Durum Yönetiminde Kurumlararası İşbirliği ve Yönetişimi Çalıştayı Bildiriler Kitabı, (s.205-214).

  • Özmen, B. 2018, Acil durum ve afet yönetimi planları mevzuatı. S. Pampal (Ed.), Acil Durum ve Afet Yönetimi Planları, (s.22-41). Anadolu Üniversitesi.

  • Özmen, B. Tün, M. (2022). Türkiye afet müdahale planına ilişkin tespit ve öneriler. 4. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi Bildiri Özleri Kitabı, (s.21-22).

  • Şahin, A.U. (2020). Afet yönetimi ve planlaması perspektifinden Türkiye afet müdahale planının değerlendirilmesi. Dirençlilik Dergisi, 4(1), 129- 158. https://doi.org/10.32569/resilience.638838

  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı.

  • Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP). (2014, 3 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 28871). https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2014/01/20140103-12.htm

  • Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP). (2022, 15 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: 31954). https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2022/09/20220915-28.pdf

  • Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun. (1959, 25 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 10213). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10213.pdf

  • Yersarsıntısından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun. (1944, 22 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 5763). https://www.resmigazete. gov.tr/arsiv/5763.pdf

  • ÖZMEN, B. (2023). Acil Durum ve Afet Yönetimi Planlarının Tarihsel Gelişimi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 47(2), 165-181. https://doi.org/10.24232/jmd.1339062

  • TAM SAYI DOSYASI
    PDF Olarak Görüntüle