Jeoloji Münendisliği Dergisi
  • Anasayfa
  • 2010 HAZİRAN Cilt 34 Sayı 1
Jeoloji Mühendisliği Dergisi

Jeoloji Mühendisliği Dergisi

2010 HAZİRAN Cilt 34 Sayı 1
KAPAK
PDF Olarak Görüntüle
KÜNYE
PDF Olarak Görüntüle
İÇİNDEKİLER
PDF Olarak Görüntüle
Çanakkale-Altınoluk Kurşun-Çinko Cevher Oluşumlarının Maden Jeolojisi
Yildiz İlbars Taner Ünlü İbrahim Sönmez Sayili
PDF Olarak Görüntüle

ÖZ: Çanakkale, Altınoluk (Papazlık) Pb-Zn cevherleşmesi, Fındıklı formasyonuna özgü amfibolgnays ve mermerler içerisinde, genelde yan kayaçlar ile uyumlu, yer yer de fay zonlarında yankayaçları kesen konumlarda izlenir.Cevher mineralleri; galenit, pirit, kalkopirit, sfalerit, pirotin, altın, hematit, rutil, ilmenit veornatma ürünlerinden oluşmaktadır.Cevher örnekleri; 89->10000 ppm Pb, 129->10000 ppm Zn, 24-4136 ppm Cu, 0,31-6,79 %Fe, 71-2479 ppm Mn, 189-51430 ppb Ag ve 0,6-76513 ppb Au içermektedir.Cevher ve yan kayaç örneklerinde yapılan jeoistatistik çalışmalarda, bazik kayaçlara vekarbonatlara karşılık gelen; Ti, Cr, Mg, Ca, Sr, Al, olası geç hidrotermal evreye karşılık gelen;Na, K, Rb, Ba ve cevherleşmeye karşılık gelen; Pb, Cu, Ag, Fe, Co, ±Mn, ±Ni, ±Zn ve ±Auelement birliktelikleri saptanmıştır.Cevher ve yan kayaçlar da saptanmış bulunan kısmen yüksek oranlardaki; Cr, Ti, Ni veCo element içerikleri, metamorfizma öncesi istifin olası volkanosedimanter özelliğine işaretetmektedir. Bu çalışmada cevherleşmenin birincil kaynağının, SEDEX (Eksalatif Sedimanter Tip) türdekibir zenginleşmeyi anımsattığına ait veriler elde edilmiş ve daha sonraki metamorfizma vedeformasyonların, cevherin bugünkü konumunu almasında etkin olabileceği savı özgünleşmiştir.Ayrıca, bölgede yüzeyleyen granitik kayaçlara özgü geç hidrotermal evre element gelişlerininolası etkilerinin, cevherleşmede kısıtlı oranlarda dahi olsa izler taşıdığı vurgulanmıştır.

  • Çanakkale

  • Altınoluk

  • Fındıklı Formasyonu

  • Pb-Zn

  • SEDEX

  • Maden Jeolojisi

  • Anderson, G.M. 1975. Precipitation of Mississippi Valley type ores. Econ. Geol., 70; 937-942.

  • Ayhan, Y., Ünlü, T. ve Sayılı, S. 1992. Keban (Elazığ) kurşun-çinko cevherleşmelerinin kökenine bir yaklaşım: Ön çalışma. M.T.A. Dergisi 114, s. 47-70, Ankara.

  • Bingöl, E. 1968. Contribution a’l’ etude geologique de laportie centrale et sud. Est du Masif de Kazdağ (Turquie). These Fac. Sci. Univ., 189 p., Nancy (Fransa).

  • Bingöl, E. 1969. Kazdağ Masifi’nin merkezi ve güneydoğu kısmının jeolojisi. M.T.A. Enst. Dergisi, Sayı 72, s. 110-123, Ankara.

  • Bingöl, E., Akyürek, B. ve Korkmazer, B. 1973. Biga Yarımadası’nın jeolojisi ve Karakaya formasyonunun bazı özellikleri. Cumhuriyetin 50. Yılı Yerbilimleri Kongresi Tebliğleri, M.T.A., s. 70-77, Ankara.

  • Birgi, Ş.E. 1943. Avcılar ve Altınoluk(Papazlık) kurşun madenleri hakkında iptidai rapor. M.T.A. Rapor No: 1455 (yayınlanmamış).

  • Çetinkaya, N., Karul, B., Yenigün, K. ve Önal, R. 1983. Türk-Alman projesi Biga Yarımadası metalik madenler (Pb-Zn- Cu) arama projesi raporu. M.T.A. Rapor No: 7745 (yayınlanmamış).

  • Dönmez, M., Aksoy, E.A., Genç, Ş.C., Ilgar- Atıcı, Y., Eyüpoğlu, M., Acar, Ş. ve Yavaş, F. 2005. Biga Yarımadası’nda Eosen yaşlı denizel ignimbiritlerin varlığı. 58. Türkiye Jeoloji Kurultayı, bildiri özleri kitapçığı, s. 278.

  • Duru, M., Pehlivan, Ş., Şentürk, Y., Yavaş, F. and Kar, H. 2004. New results on the lithostratigrapy of the Kazdağ Massif in nortwest Turkey. Turkish journal of Earth Sciences’ A special issue commemorating, Okan Tekeli’, pp. 177- 186.

  • Edwards, R. and Atkinson, K. 1986. Ore deposit geology and its influence on mineral exploration. Chapman and Hall, 466 p., London-New York.

  • Giordano, T.H. and Barnes, H.L., 1981. Lead transport in Mississippi Valley type ore solutions. Econ. Geol., 76; 2200-2211.

  • Göksu, E. 1955. Edremit-Kalabak köyü bölgesinde yapılan detay jeoloji ve prospeksiyon etüdleri hakında rapor. M.T.A. Rapor No: 2267 (yayınlanmamış).

  • Gözler, M.Z., Ergül, E., Akçaören, F., Genç, Ş., Akat, U. ve Acar, Ş. 1984. Çanakkale Boğazı doğusu Marmara Denizi güneyi Bandırma- Balıkesir- Edremit ve Ege Denizi arasındaki alanın jeolojisi ve komplikasyonu. M.T.A. Rapor No: 7430 (yayınlanmamış).

  • Guilbert, J.M. and Park, C.F. 1986. The geology of ore deposits. W.H. Freeman and Company, 985 p., New York.

  • Gustafson, L.B. and Williams, N. 1981. Sediment-hosted stratiform deposits of copper, lead and zinc. Skinner, B.J.(ed.). Econ. Geol. 75. anniversary volume, 139-178, Amsterdam.



  • İlbars, Y , Ünlü, T , Sayılı, S . (2010). Çanakkale-Altınoluk Kurşun-Çinko Cevher Oluşumlarının Maden Jeolojisi . Jeoloji Mühendisliği Dergisi , 34 (2) , 155-158 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue/28177/295743

  • İlbars, Y , Ünlü, T , Sayılı, S . Çanakkale-Altınoluk Kurşun-Çinko Cevher Oluşumlarının Maden Jeolojisi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 34 (2010 ): 155-158

    • Kuşkayası (Otlukbeli - Erzincan) Manganez Yatağının Jeolojik Yerleşimi ve Jeokimyasal Özellikleri
    Aydin Ali Van Bülent Yalçinalp
    PDF Olarak Görüntüle

    ÖZ: Otlukbeli’nin kuzey kesimlerinde en altta Liyas yaşlı Kelkit formasyonuna ait volkano-tortulkayaçlar bulunur. Bunların üzerine Malm-Alt Kretase yaşlı mikritik kireçtaşlarından oluşanHozbirik Yayla Kireçtaşları gelmektedir. Otlukbeli melanjı bindirme fayıyla bu kireçtaşlarınıüzerine itilmiş olup Apsiyen-Albiyende oluşmuş ve yerleşmişlerdir. Tüm bu birimleri Kampaniyenyaşlı Sarıhan granitoyidi kesmektedir. Yörenin en genç birimi konglomera, kumtaşı ve şeylardalanmasından oluşan Sırataşlar formasyonudur.Yöredeki Mn cevherleşmeleri Otlukbeli melanjı içindeki radyolaritlerle birlikte yerleşmiştir.Bu cevherleşmelerden en önemlisi Kuşkayası yatağıdır. Damar şekilli yatağın uzunluğu 180m, kalınlığı da ortalama 2m olup, 40 m den fazla dalım gösterdiği saptanmıştır. Başlıca cevhermineralleri braunit, poliyanit, pirolüsit, psilomelan, biksibit ve manganittir. Ana ve eser elementiçeriklerine göre hazırlanan jeokimyasal diyagramların yorumlanması, yatağın hidrotermalkökenli olduğunu ortaya koymaktadır. Yatakta halen ticari olarak 12.000 ton dan fazla manganezbulunmaktadır.

  • Erzincan,

  • Otlukbeli,

  • Kuşkayası Manganez Yatağı,

  • Hidrotermal

  • Ağar, Ü., 1977, Demirözü (Bayburt) ve Köse (Gümüşhane) Bölgesinin Jeolojisi. KTÜ Dok. Tezi, Trabzon.

  • Akdeniz, N., Şahintürk, Ö. ve Yakar, H., 1997, Pulur Bölgesinin Stratigrafisi ve Tektoniği (Bayburt-Doğu Pontidler). MTA Dergisi 119, 1-22.

  • Altıparmak, S., Angılı, A. ve Can, A., 1982, Demirözü Permo-Karbonifer Yaşlı Birimlerin Çökel Ortamı ve Taşkömürü oluşumları. MTA Rap No: 298 (Yayınlanmamış) Ankara.

  • Aslan, Z., 1998, Saraycık-Sarıhan Granitoyidleri (Bayburt) ve Çevre Kayaçlarının Petrografisi, Jeokimyası ve Petrolojisiyle, Sarıhan Granitoyidinin Jeokrolonojik İncelenmesi. KTÜ Fen Bil. Ens.Dok. Tezi, 221 s. Trabzon.

  • Bamba, T., 1984, The Tokkoro Belt, a tectonic unit of the central axial zone of Hokkaido. Hokkaido University Scientific Journal Series 4,21-75.

  • Bergougnan, H., 1987, Elides Geoloques dans l’est Anatolien, Universite P., et M. Curie Memories des Sciences de la Terre, these de doctorat etat, Paris, p.606.

  • Bonatti, E., Zerbi, M., Kay, R. and Rydell, H.,S., 1976, Metalliferous Deposits Aphenine Ophiolites. Geology Society of America Bulletin, 87, 83-94.

  • Boström, K., 1983, Genesis of Ferromanganese Deposits-Diacnoctic Criteria for Recent and Old Deposits: Rona, P., A., and etc. Ed., Hydrothermal Precesses at Seafloor Spreading Center., Nato Conference Series IV, Marine Sciences,12, 473-489.

  • Choi, J., H. and Hariya Y., 1992, Geochemistry and Depositional Environment of Mn-oxide Deposits the Tokkoro Belt, Northeastern Hokkaido, Japan. Economic Geology, 87, 1265-1274

  • Crerar, D.,A., Namson, J., Chyi, M.,S., Williams, L. and Feigenson, M.,D., 1982, Manganiferous Cherts of the Franciscan Assemblage: 1. General Geology, Ancient and Modern Analogues and Implications for Hydrothermal Convection at Oceanic Spreasding Ce

  • Gedikoğlu, A., Van, A., Eyüboğlu, I. ve Yalçınalp, B., 1985, Doğu Karadeniz Bölgesi Cevherleşmelerine Bir Örnek: Ocaklı(Maçka-Trabzon) Manganez Zuhuru. Jeoloji Mühendisliği, 25, 23-37.

  • Korkmaz, S., ve Baki, Z., 1984, Demirözü (Bayburt) Güneyinin Stratigrafisi. TJK Kurultayı Bülteni,5, 107-115.

  • MTA, 1965, Türkiye Manganez Yatakları. MTA Yayın,120, Ankara.

  • Nicholson, K., 1992, Contrasting Mineralocigal – Geochemical Signatures of Manganese Oxides: Guide to Metallogenesis. Economic Geology, 87, 1253-1264.

  • Okay, A. and Şahintürk, Ö., 1997, Geology of the Eastern Pontides, in A.G. Robinson ed., Regional end Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region, American Association of Petroleum Geologist (AAPG) Memoir No.68, p.291-311.

  • Oygür, V., 1990, Çayırlı (Haymana-Ankara) Manganez Yatağının Jeolojisi ve Kökeni Üzerine Görüşler. MTA Dergisi,110, 29- 44.

  • Özer, E., 1983, Bayburt yöresinin Jeolojisi ve Mikrofasiyes İncelemesi. KTÜ Yük, Lis. Tezi, Trabzon.

  • Pelin, S., 1977, Alucra (Giresun) Güneydoğu Yöresinin Petrol Olanakları Bakımından Jeolojik İncelemesi. KTÜ Yayın No: 87, 103 s. Trabzon

  • Robinson, A., G., Banks, C.,J., Rutherford, M., M. and Hirst J. P. P., 1995, Stratigraphic and Structural Development of the Eastern Pontides Turkey. Journal of the Gelocigal Society, 152, 861-872.

  • Rona, P., A., 1982, Polymetallic Sulphides at Seafloor Spreading Centers: A Global Overview, Marine Thecnic Society Journal, 16, 81-86.

  • Roy, S., 1992, Environments and Processes of Manganese Deposition, Economic Geology, 87,1218-1236.

  • Yalçınalp, B. ve Taşhan, E., 1999, Değirmendere Vadisi (Maçka-Trabzon) Manganez Cevherleşmelerinin Jeolojik Konumu, Mineralojik ve Jeokimyasal Özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiriler Kitabı, 215-222, Ankara.



  • Van, A , Yalçınalp, B . (2010). Kuşkayası (Otlukbeli - Erzincan) Manganez Yatağının Jeolojik Yerleşimi ve Jeokimyasal Özellikleri . Jeoloji Mühendisliği Dergisi , 34 (1) , 41-55 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue/52381/686262

  • Van, A , Yalçınalp, B . Kuşkayası (Otlukbeli - Erzincan) Manganez Yatağının Jeolojik Yerleşimi ve Jeokimyasal Özellikleri. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 34 (2010 ): 41-55

    • Fındıkpınarı-Erdemli/Mersin bölgesinde Nikel akümülatörü bir bitki türü Alyssum murale Waldst.&Kit
    Zeynep Özdemir Erkan Demir
    PDF Olarak Görüntüle

    ÖZ: Biyojeokimyasal prospeksiyon yöntemleri, bilinmeyen maden cevherlerinin ortaya çıkarılmasıamacıyla bitki örneklerinin kimyasal analizlerinin yapılması ilkesine dayanmaktadır. Buamaçla kullanılan bitkilere de belirtgen, akümülatör ve hiperakümülatör bitkiler denilmektedir.Akümülatör bitkiler topraktaki elementleri fazla miktarda bünyelerine alabilen bitkilerdir Buçalışma da Fındıkpınarı-Erdemli/Mersin bölgesinde Alyssum murale Waldst & Kit, Alyssumfloribundum Boiss & Ball, Alyssum peltarioides, Boiss, subsp, virgatifarme (Ngar) olmak üzere3 Alyssum bitki türü saptanmıştır. 42 istasyondan sistematik olarak bitki türleri (yaprak, dal veçiçekler) ve yetiştikleri topraklardan da örnekler toplanmıştır. Ni, Co, Fe, Cu, Mn ve Zn içerikleride atomik absorpsiyon alev spektrofotometresinde analiz edilmiştir. Sonuçlar istatiksel olarakincelenerek A. murale (n: 20, r: 0.8879, P<0.01, %99 güvenirlikle ve aşırı Ni için n: 4, r: 0.9873,P<0.05, %95 güvenirlikle, çiçekte) bitki türünün Ni için akümülar bitki olabileceği, bu bitkitürünün de biyojeokimyasal prospeksiyonda başarılı olarak kullanılabileceği gibi, çevreselmonitör olarak ta kullanılabileceği sonucuna varılmıştır

  • Biyojeokimyasal prospeksiyon

  • akümülatör bitki

  • Ni

  • Fındıkpınarı-Mersin

  • Alloway, B.J.(ed.), 1995. Heavy Metals in Soil. Blackie Academic and Professional, Secand Edition, s.368.

  • Akçay, M., Lermi, A. ve Van, A.,1998. Biogeochemical exploration for massive sulphide deposits in areas of dense vegetation: an orientation survey around the Kanköy Deposit (Trabzon, northeastern Turkey, J. Geo.Exp., 63, 3, 173-187.

  • Adıgüzel, N. ve Reeves, R.D., 2002. A new nickel-accumulating species of alyssum(cruciferae) from western Turkey, Edinburg journal of botany ,59(2), 215-219.

  • Angle,J.S.,Baker, A.J.,Whiting, S. N. ve Chaney, 2003. Soil moisture effects on uptake of metals by Thalaspi, Alyssum, and Berkheya, Plant and soil, 256, 325- 332.

  • Benton , J. ve Jones, R., 1984. Devlopments in the measurument of trace metal in foods, Anal. Food. cont. 157-206.

  • Brooks, R.R., 1977. Copper and Cobalt uptake by Hauminiastrum species, plant and soil, 48, 541-545.

  • Brooks, R.R., Morrison, R.S., Reeves, R. D.,Dudley, T.R. ve Akman Y., 1979. hyperaccumalation of nickel by Alyssum Linaeus(cruciferae) Proc.R.Soc.Lond. Sect.B, 203, 287-403.

  • Brooks R.R.,Baker A.J.M.ve Malaisse F.1992. Copper flowers national geographic, ressearc and exploration 8(3),338-351.

  • Brooks, R.R., Dunn, C,E. ve Hall, G.E. M., 1995. Biological system in mineral exploration and processing. Elles Horwood Limited, s. 538.

  • Demir E., 2008. Kazanlı (Mersin) Bölgesinde Biyojeokimyasal anomalilerin incelenmesi ve çevresel ortamın belirlenmesi, Me.Ü, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,s.108 (yayınlanmamış).

  • Demirezen D. ve Aksoy, A., 2004. Accumulation Of Heavy Metals İn Typha Angustifolia (L.) And Potamogeton Pectinatus (L.) Living İn Sultan Marsh (Kayseri, Turkey), Chemosphere, 56, 685-696.

  • Demirtaşlı, E., Turhan, N., Bilgin, A.Z. and Selim, M., 1984. Geology of the Bolkar Mountains. Geology of the Taurus Belt, International Symposium, (Ed. Okan Tekeli ve M. Cemal Göncüoğlu), 26-29 eylül, s.125-141, Ankara-Turkey.

  • Dunn C.E., 2007. Biogeochemistry in Mineral Exploration,Handbook of exploration and Environmental Geochemistry,V.9, Elsevier,. s. 462, London.

  • Erdman, J.A. ve Kokkola, M.,1984. Workshop 2: Biogeochemistry in mineral Exploration J. Geo.Exp. 21, 123- 128.

  • İşler, F., 1990. Fındıkpınarı ve Yöresi (Mersin) Ofiyolitlerinin Jeolojisi ve Petrografisi. Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik dergisi, Seri A, Yerbilimleri, 6-7 (1-2), 45-53.

  • Kovalevsky A.L., 1984. Biogeochemical prospecting for ore deposits in the U.S.S.R, J. Geo.Exp., 21, 63-72.

  • Köksoy M., 1991.Uygulamalı Jeokimya, Hacettepe Üniversitesi yayınları, A-64, s. 366, Ankara.

  • Köksoy M., ve Topçu S., 1976. Jeokimyasal Prospeksiyonun Tanıtımı ve Laboratuar Metodları. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınları, 16, s. 95, Ankara.

  • Nkoane, B. B. M., Sawula, G. M., Wibetoe, G. ve Lund, W., 2005. Identification Of Cu And Ni İndicator Plants From Mineralised Locations İn Botswana, J. Geo.Exp., 86, 130-142.

  • Ornella V.G ve Gabbrielli R., 1987. The response of plants to heavy metals: organic asid production, Giornale Botanico Italiano, 121,3-4, 209-212.

  • Özbek, H., Kaya, Z, Gök, M. ve Kaptan, H., 1993. Toprak Bilimi, Schehten çeviri. Ç. Ü. Ziraat Fak. Yayınları 73 s. 816, Adana.

  • Özdemir Z. ve Sağıroğlu A., 1997. Elazığ- Maden Bölgesi Maden çayı boyunca Bakır için Biyojeokimyasal anomalilerin incelenmesi, Yerbilimleri, Geosound, 30, 755-763.

  • Özdemir Z. ve SağıroğluA., 1998. Maden Çayı( Maden-Elazığ) boyunca Fe elementi için biyojeokimyasal anomalilerin incelenmesi, Türkiye Jeoloji Bülteni, 41/1, 49-54.

  • Özdemir, Z. ve Sağıroğlu, A.,1999. Biogeochemical Manganese Anomalies Along the Maden Çayı Valley, Maden- Elazığ, Geochemistry İnternational, 37, 7, 673-677.

  • Özdemir, Z. ve Sağıroğlu, A., 2000a. Biogeochemical Zinc Anomalies along the Maden Çayı Valley, Maden- Elazığ,Turkey, Z. angew. Geol., 46;218- 222.

  • Özdemir, Z. ve Sağıroğlu, A 2000b. Salix acmophylla Boiss, Tamarix smyrnensis Bunge and Phragmites australis (cav) Trin. ex. Stuedel as biogeochemical indicators for copper deposits in Elazığ-Turkey, Journal of Asian Earth Sciences.18, 595-601.

  • Özdemir, Z. 2003. Biogeochemical studies at the Musalı and silifke-Anamur area in Mersin, Turkey Geochemıstry International, 41, 9, 1-6.

  • Özdemir, Z. 2005. Pinus brutia as a biogeochemical medium to detect iron and zinc in soil analysis, chromite deposits of the area Mersin, Turkey, Chemie der Erde 65,79-88.

  • Özdemir, Z. 2009. Bitkilerle Maden Bulunabilir mi? Biyojeokimyasal (Bitki Jeokimyası) Prospeksiyon nedir? Madencilik ve Yer Bilimleri Dergisi, 1, 3, 14-19.

  • Rose, A.W., Hawkes, H.E. ve Webb, J.S. 1979. Geochemistry in mineral Exploration, 2nd ed. Academic Press, New York, s. 657.

  • Sağıroğlu A. ve Özdemir Z., 1997. Biyojeokimyasal Prospeksiyon, Jeoloji Mühendisliği, 51, 1-17.

  • Schlesınger W.H.(Edit.), 2006. Holland H.D. ve Turekıan K. K, 2006. Biogeochemistry, Treatise on geochemistry 8, Elsevier, s. 702, London.

  • Schroll,E. (ed), 1975. Analytische Geochemie Enke. verl.Bd.I.Stuttgart. s.292.

  • Şenol, M., Şahin, Ş. Ve Duman, T., 1998. Adana-Mersin Dolayının Jeoloji Etüd Raporu, MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, Adana.

  • Turan H., Özdemir Z. ve Zorlu S., 2006. Çiftehan (Ulukışla-Niğde) Bölgesinin Cu, Zn, Fe, Mn, ve Ni için Biyojeokimyasal anomalilerin araştırılması, İ.Ü.Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 19/2, 131- 140.

  • Yürekli, A. K. ve Aslanargun, B. A., 2002. Bitkilerde Mineral Beslenme Fizyolojisi T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1432, s. 119., Eskişehir.

  • http://www.frmtr.com/cografya/697796- turkiyede-iklim-cesitleri.html



  • Özdemir, Z , Demir, E . (2010). Fındıkpınarı-Erdemli/Mersin bölgesinde Nikel akümülatörü bir bitki türü Alyssum murale Waldst.&Kit . Jeoloji Mühendisliği Dergisi , 34 (1) , 57-70 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/issue/52381/686266

  • Özdemir, Z , Demir, E . Fındıkpınarı-Erdemli/Mersin bölgesinde Nikel akümülatörü bir bitki türü Alyssum murale Waldst.&Kit. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 34 (2010 ): 57-70

    • SAYI TAM DOSYASI
    PDF Olarak Görüntüle