TMMOBÖZ: Şubat ayından bu yana gazete sütunlarında bu yıl tuz ithal edileceği konusunda gelişen haberler Mısırdan ICO bin ton tuz ithal edilmesiyle gerçeklik kazanmıştır. Öte yandan tuz aramalarına Önem verileceği ilk kez 1977 yılında hükumet programlarına kadar girmiştir. Mart ayında dünya tuz fiyatlarında görülen yükselme sonucu ton basma İngiltere de kaya tuzu 105 Almanya`da vakum tuzu 36,50 Sterling ulaşmıştır (Industrial Minerals, Nisan 1977). Bu durumda Türkiye`nin döviz yönünden dar boğazlar çektiği şu dönemlerde taşıma ücreti de göz Önüne alındığında 100 milyon TL nin üzerinde bir ithal yapılacağı ortadadır, Zengin tuz yataklarına sahip bir ülke olan Türkiye`nin yıllar sonra tuz ithal etme durumuna gelmesinin nedenleri ile buna karşı kısa ve uzun vadede alınabilecek Önlemler bu yazıda açıklamaya çalışılacaktır.
OZ: A. a Houlsby`nin önerdiği yöntem bent yerlerindeki deneme enjeksiyonu çalışmalarım değerlendirmek için kullanılmakta olup artan ve eksilen basınçlarda yapılan beş deneyin herbiri için lüjyon değerinin hesaplanmasını, yorumlanmasını ve temsil lüjyon değerinin seçimini kapsamaktadır. Bu yazıda, Fırat Gölköy bent yerindeki deneme enjeksiyonu iğin yapılan basınçlı su deneyleri Houlsby`nin önerdiği biçimde değerlendirilerek lüjyon değerleri hesaplanmış ve sonuçlar örneğine göre yorumlanarak uygun geçirimlilik değerlerinin seçilmesine çalışılmıştır. Ayrıca bu geçirimlilik değerlerini veren etkenler araştırılmıştır.
ÖZ: İnceleme alanında yabancı bloklar halinde Paleozoyik, Mezozoyik ve Tersiyer yaşlı formasyonlar vardır. Magmatik faaliyet yaygın olup, Tersiyer volkanitleri ile temsil edilmiştir. Balya cevher yatakları, kireçtaşı blokları ile dasitin dokanak zonunda yerleşmiş olup, ayrıca kireçtaşı eklemlerinde de izlenebilir. Tektonik ile doğrudan ilişkili olan cevher yataklarının araştırılmasında, sondajlı çalışmalarda, 40-60 m, aralıklı sondajlar yapılması zorunludur. Saha ve tektonik incelemeler, Balya maden potansiyelinin oldukça fazla olduğu kanısını uyandırmıştır.
ÖZ: Baraj ve barajla ilgili yapılarda su sızıntılarını önlemek ve temel kazılarının kuruda yapılabilmesini sağlamak yapımın en güç yönlerinden birisidir. Temeli derin olan alüvyon dolgu barajların güvenliği barajın altındaki sızıntının kontrolü veya azaltılmasındaki kil çekirdek hendeğinin etkinliği ile direk bağıntılıdır. Temel alüvyonu sığ olduğu veya kurutma sorunlarının büyük olmadığı yerlerde genellikle sıkıştırılmış geçirimsiz malzemelerle (=»Kil) geri dolgusu (tekrar dolgu) yapılan açık kazı şeklindeki pozitif bir çekirdek hendeği (Cut-Off) benimsenir. Derin çekirdek hendeği gerektiren koşullarda (=Baraj gövdesinin oturacağı alüvyonu derin olması halinde) sıkıştırılmış çekirdek hendeği yöntemi oldukça pahalı veya olanaksızdır. Bu durumda, kazıyı açık tutacak bentonit çamuru kullanıp daha sonra çamur hendeğin içinde iken harmanlanmış toprakla doldurma işlemi ile çe- 28 JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ/EKİM 1977 kirdek hendeğinin yapımı ile başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Çekirdek hendeğinin (Cut-Off) yapımının bu yöntemine bulamaç hendeği (Slurry-Trench) yöntemi denir
ÖZ: Bu yeni tip diyagram vektörel büyüklükler temeline oturtulduğu için vektör diyagramı olarak isimlendirilmiştir. Bayburt`un güneybatısında DemirÖzü ve Köse arasındaki bölgede dokuz formasyon ayırt edilmiştir. Bunlardan yalnız iki tanesi Sırataşlar ve Kızılyar formasyonları Gül (Şek. 3 ve 4), kontur (Şek, 5;) ve vektör (Şek, 6) diyagramlarının yapılmasında kullanılmıştır. Bir vektör diyagramı çizmek için ilk önce r/9, 2r/9...nr/n ve r/4, 2r/4... nr/n yarıçaplı konsantrik daireler çizilir. Ayrıca Doğu-Batı ve Kuzey-Güney eksenleri işaretlenir ve Doğu- Batı ekseni üzerine uygun eğim dereceleri ile yüzde değerler yazılır Çizimdeki detaylar Şek. 6 da verilmiştir. Bundan sonra ortalama eğim ve yüzde değer vektörleri hesaplanır ve yerlerine yerleştirilir.(a1, a5 ve c1...c5 de olduğu gibi). Ortalama eğim ve vektörleri normal ve yüzde değer vektörleri ise kesikli çizgilerle şekillendirilmiştir.(a1,c1....a5,c5) Seçkin doğrultular ayrı doğrultuda ve zıt yöndeki iki yüzde değer vektörü birbirine eklenerek bulunabilir. Bilindiği gibi seçkin doğrultuların yönleri ortalama eğim vektörlerine diktirler (a1,c1....a5,c5), Vektör diyagramları diğer diyagramlardan daha kullanışlı ve bilimseldir Bu diyagramın başlıca avantajı ortalama eğim ve seçkin doğrultuların doğrudan doğruya tek bir diyagramdan okunmasına olanak sağlamıştır, Netice olarak bu diyagram jeoloji tez ve raporlarında formasyonların tektonik durumlarını anlatabilmek için uzun uzun açıklamalara gereksinme göstermez,
ÖZ: Jeomekanik sınıflama sistemi kaya kütlesinin mühendislik verilerini saptamaya yarayan bir yöntemdir. Bu yöntem tüneller, temeller şev yamaçları ve diğer yeraltı inşaatlarında uygun kaya payanda ve takviye önlemlerinin seçiminde kullanılmaktadır. Kayayı mühendislik yönünden sınıflamada çeşitli yöntemler bulunmakta ise de, Jeomekanik sınıflama yöntemi bunların en yararlısı olup, kaya davranışında aşağıda belirtilen son derece önemli altı parametreyi içermektedir : a. Kayanın tek eksenli basınç mukavemeti b. Sondaj karotlarından elde edilen RQD (Kaya Niteliğinin tanımlanması) değerleri. Yeraltısuyu gözlemleri de Eklem sıklığı ve Eklem durumları Eklem yönlenimi Bu parametrelerin tümü sahada ölçülebilir, bunlardan tek eksenli basınç mukavemeti son« daj karotları üzerinde kutupsal uç yükleme deneyleri (point load testa) yapmak suretiyle saptanabilir.
ÖZ: Bu yazı etkin faylar üzerinde kurulmuş bentlerin, fay mekanizması ve kırıkları ile ilintisini, araştırmalardan edinilen deney ve bilgilerin yorumunu, etkin faylar üzerinde kurulması zorunlu bendler için alınması gereken Önlemleri içermektedir. Bendin etkin faylar üzerinde kurulması kaşınılmaz ise dolgu bend türleri tasarımlanmalıdır. Etkin fay kuşaklarında beton bend Önerilmemelidir. Fay etkinliğini saptamak için yapılan jeolojik çalışmalar bent yerinin koşullarını açıklayacak uzaklığa kadar yapılmalı ve fayın geçmişine özgü verileri içermelidir. Son yıllarda gelişen teknoloji, deney ve bilgi birikimi fayların etkinliğini-edilgenliğini (inactivity) saptayabilecek boyutlara ulaşmıştır